Abstract:
همانگونه که بر همگان روشن است، افزایش سطح عمومی قیمت ها (تورم) به عنوان پدیده ای مهم و تاثیر گذار در اقتصاد هر کشور بوده و اهمیت آن، سیاستگذاران و اقتصاددانان را بر آن داشته است تا به ریشه یابـی دقیق و راه های معالجه این پدیده بپردازنـد. در این میان، ریشه های مالی تورم به عنوان بخشی از عوامل مهم و موثر بر این پدیده، همواره مورد توجه می باشند. از بین این عوامل نیز ارتباط کسری بودجه دولت با تورم از مهمترین مباحثی است که در سطوح اقتصاد کلان مورد بررسی قرار می گیرد.
سیاست کسری بودجه در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از ابزارهای سیاست مالی بوده و در ایران نیز به طور مداوم از این سیاست استفاده شده است. لذا در این مطالعه به بررسی این مساله خواهیم پرداخت که یا تورم در ایران دارای ریشه مالی است و با تامین مالی کسری بودجه در ارتباط است یا خیر؟
بدین منظور با استفاده از الگوی خودرگرسیون برداری (VAR) و توابع واکنش آنی(IRF) و تجزیه واریانس(VD) و همچنین آزمون هم انباشتگی ، روابط کوتاه مدت و بلندمدت میان متغیرها مورد توجه قرار گرفت و با استفاده از آزمون تئوری های موجود در این زمینه، رابطه میان تورم و عوامل مالی موثر بر آن با تاکید بر نقش کسری بودجه، طی دوره زمانی 1352 تا 1386 در ایران تجزیه و تحلیل شد.
نتایج حاصل از یافته های این تحقیق، حاکی از این است که عوامل مالی نظیر شاخص کالاهای وارداتی، درآمدهای نفتی و کسری بودجه، موجب افزایش تورم طی دوره مورد بررسی در ایران می شوند؛ در حالی که افزایش رشد اقتصادی تا حدودی باعث مهار تورم می شود.
This paper addresses two questions. Does inflation in Iran stem from fiscal policy? Does inflationary impact depend upon the sources of budget deficit financing? Although the above questions have already been studied، there is no consensus on the findings، since the results are sensitive to the methodologies and the time period covered by the data.
This paper employs vector autoregressions، impulse response functions، variance decomposition and cointegration techniques to estimate the short and long term relationship between inflation and a number of fiscal indicators in Iran. The annual data are used over the period 1973 to 2006. Particular emphasis is placed on the government budget deficit predominantly financed by government borrowing. The results indicate that inflation is mostly induced by import prices، oil revenue and government budget deficit
Machine summary:
"نتایج تحقیقات انجام شده حاکی از گسترش عوامل مؤثر بر تورم در اقتصاد کشور است که مهمترین این عوامل عبارتند از:تأمین کسری بودجه دولت از طریق استقراض از بانک مرکزی و به تبع آن،افزایش حجم نقدینگی،افزایش قیمت حاصل‌های انرژی و حذف یارانه‌های صنعتی و صنفی پس از اجرای سیاست‌های تعدیل،افزایش ریسک مربوط به فعالیت‌های مولد اقتصادی،ضعف در مدیریت مخصوصا مدیریت ارز و کاهش ارزش پول و بالاخره افزایش قیمت‌های جهانی.
اما مهمتر از مسائل فوق چگونگی تأمین این کسری توسط دولت می‌باشد که در بعضی از سالهای بعد از انقلاب بیش از 09 درصد از کسری بودجه از طریق استقراض از بانک مرکزی تأمین گردیده است که قاعدتا خود رشد نقدینگی را تشدید کرده و تأثیر انبساطی قابل ملاحظه‌ای بر تقاضای کل و سطح عمومی قیمت‌ها از کانال افزایش حجم نقدینگی و حجم دارایی جامعه به‌جای گذاشته است1.
به عنوان مثال در صورت کاهش قیمت‌های جهانی نفت،دولت با کسری بودجه روبرو می‌شود و برای تأمین این هزینه‌ها،ملزم به استقراض می‌باشد که قابل حصول‌ترین آنها منابع موجود در سیتسم بانکی است و این امر منجر به افزایش خالص بدهی دولت به بانک مرکزی،رشد نقدینگی و ایجاد تورم می‌شود.
بدین منظور با به کارگیری روش تحلیل هم انباشتگی که اطلاعات بلند مدت درمیان داده‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد و با استفاده از آزمون تئوری‌های موجود در این زمینه،رابطه میان تورم و عوامل مالی مؤثر بر آن تأکید بر کسری بودجه را طی دوره زمانی 2531 تا 6831 در ایران مورد آزمون و بررسی قرار داده‌ایم."
(
, 
, 
)
