Abstract:
مبحث علم دینی، یکی از مباحث چالشی است که با دو رویکرد مخالف و موافق همراه است. یکی از موافقان نظریهٴ علم دینی، آیت الله جوادی آملی ـ دام ظله ـ است. ایشان «علم» را در این مباحث، به معنای اعم و شامل تمام علوم می داند و سایهٴ دین را بر سر همهٴ علوم می گستراند. استاد، امکان علم دینی را پذیرفته و با دو روش تفسیری و روش فلسفی آن را اثبات می کند. در مسئلهٴ چگونگی تحقق علم دینی، رویکرد حداکثری را به دین می پذیرند و معتقدند که دین، شامل تمام علوم می شود و علم غیردینی وجود ندارد. دیدگاه حداکثری علم دینی، دارای سه مرحله است: 1. قرار دادن عقل در هندسهٴ معرفت دینی؛ 2. تنفیذ شرع بنای عقلا را؛ 3. تبیین کلیات علوم با دلیل نقلی. این مراحل به صورت تکاملی، همه علوم را در بر می گیرد.
The topic of “religious science” is controversial and has its supporters and detractors. One of the supporters of “religious science” is ÀyatullÁh JawÁdÐ ÀmulÐ. In this debate the ÀyatullÁh takes “science” in its most general meaning to include all sciences and fields of knowledge، and sees religion as hierarchically subsuming all such sciences. He accepts the possibility of the existence of a religious science and uses both interpretive and philosophical methods to prove the same. With respect to the realization of religious science، he takes an absolutist approach and holds that religion covers and comprehends all sciences—there being no such thing as a “non-religious” science. Such a perspective is the result of a three stage process: 1) Determination of the central position of the intellect in the matrix of all religious understanding; 2) Validation of the universal reason and understanding of rational beings by religious Law; 3) Exposition of the universality of the sciences by recourse to textual evidence. When these three steps or stages are obtained، they progressively subsume all sciences and fields of knowledge.
Machine summary:
"استاد جوادی آملی در نقد دو نظریۀ«دین حداقلی»که طرفداران آن معتقدند دین صرفا جنبه شخصی دارد و نظریۀ«انحصار نقلی»که دین را صرفا در نقل خلاصه می‌کند، می‌نویسد:«وقتی این اصل پذیرفته شود که عقل و نقل،دو پایۀ اساسی معرفت احکام دین هستند و دلالت هر یک به عنوان حکم دین تلقی می‌شود،نمی‌توان ادعات کرد که اعتقاد به دین نگریسته شود،معلوم می‌شود که دین جامع و کامل است.
»(اسلام و محیط زیست،ص 117) آیت الله جوادی آملی با روش تفسیری-کلامی،علاوه بر تبیین امکان علم دینی، مرحلۀ اول شکل‌گیری علم دینی(قرار دادن عقل در هندسۀ معرفت دینی)را این‌گونه تبیین می‌کنند:«از منظر تفسیر و کلام،چون کل هستی صحنۀ خلقت است،همۀ علوم رایج پس اسلامی می‌باشند.
توجه به این مطلب،ضروری است که چون منبع علوم دینی بعد از وحی که ویژۀ پیامبران است،عقل برهانی و نقل معتبر از معصومان علیه السلام می‌باشد،برای پی بردن به نظر پرودگار دربارۀ موجود امکانی لازم است از هیچ منبع معرفتی غفلت نشود تا اگر دلیل دیگر،مؤید بود،از تأیید آن استفاده گردد و اگر معارض بود،در صدد رفع تعارض سطحی و ابتدایی بین دو دلیل بر آمد؛تا هیچ کدام از صحنۀ پژوهش خارج نشود و تعاضد و تعاون آنها به مخالفت و سپس به محاریت نینجامد و این کار نیازی به بررسی صد جلد بحار را در مسئله‌ای ندارد؛چون بسیاری از قواعد علمی با ترتیب موضوعات قرآنی و روانی به ترتیب شده است."
(
, 
, 
)
