Abstract:
یکی از وظایف مهم یک نظام اداری کارآمد،ارزش گزاری عملکرد نیروهای انسانی و تفکیک بین کارکنان متعهد و مختلف است.موضوع در نظام اداری حکومت علی علیه السلام مورد توجه بوده است.ایشان براساس نوع عملکرد کارگزاران و مدیران حکومتی، آنان را مورد بررسی جایگاه تشویق و یا تنبیه قرار میداد.آنچه در این مقاله سامان یافته است بررسی جایگاه تشویق وتنبیه در سخن و سیره مدیریتی امام علی علیه السلام است که از ابعاد مختلف بدان نگریسته شده است.آداب،گونهها و حوزههای تشویق و تنبیه در مدیریت علوی از جمله عناوینی است که در این نوشتار مطرح است.
Machine summary:
"ازاینرو امام علی علیه السلام به عنوان مدیری الگو و نمونه،التزام عملی خود به آنچه دعوت کرده است را بیان میدارد و خطاب به مردم میفرماید: «ای مردم،به خدا قسم شما را به طاعتی ترغیب نمینمایم جز اینکه خود به عمل به آن از شما پیشی میگیرم،و از گناهی باز نمیدارم مگر اینکه قبل از شما از آن باز میایستم.
به عنوان نمونه،هنگامی که یکی از بستگان امام علی علیه السلام با زمان نشناسی و عدم توجه به موقعیت ایشان،از چگونگی غضب خلافت سؤال کرد،حضرت با سخنی کنایهآمیز او را ملامت کرده و سرزنش نمود،با این همه حقوق وی را محترم شمرده،از پاسخ به سؤال وی خودداری نکردند: «فرمود:ای برادر اسدی!بر مرکبی سوار شدهای که تنگش سست است و لغزان[مضطرب و دستپاچهای]و زمام آن را رها کردهای به هر جای که خواهد برود[نابجا سخن میگویی]با این حال تو را حق خویشاوندی و پرسیدن است و بیگمان طالب دانستنی،پس بدان که آن زورگویی و خودکامگی که در امر خلافت با ما نمودند-در حالیکه ما به نسبت برتر از آنها بودیم و با رسول الله(ص)پیوند استوارتری داشتیم-بدان سبب بود،که امر -------------- (1).
آنگاه حضرت فرمود: «شما را چه شده!هرگز در مسیر رشد قرار نگیرید،و به صراط مستقیم راه نیابید!آیا در چنین موقعیتی سزاوار است من به جبهه جنگ روم در این وقت باید مردی از شما که من از شجاعتش راضی بوده و جنگاور باشد به میدان جهاد رود،و سزاوار نیست که من ارتشو شهر و بیت المال و جمع کردن مالیات زمین و داوری بین مسلمانان و رسیدگی به حقوق طالبان حق را رها کرده،با لشگری به دنبال لشگری دیگر بیرون روم»(همان،خ:911).
تشویق و تنبیه به عنوان یک اصل مهم مدیریتی،جایگاه مؤثری در مدیریت علوی داشته است و امام علی علیه السلام از آن برای اصلاح رفتار کارمندان خطاکار و ایجاد انگیزه کارکنان موفق در حوزههای مختلف اداری بهره میگرفت."