Abstract:
اسلام شیوههای بسیار جالبی در باب گفتوگوی منطقی و سازنده در تاریخ اندیشه بشر دارد. در این نوشتار، از گفتمان اسلامی به معنای گفتمان تبلیغی و رسانهای اندیشمندان اسلامی که فرهنگ و خرد امت اسلامی را مورد خطاب قرار میدهد و جایگاه تمدنی امت را در میان بشریت مشخص میکند، بحث شده و حرکت رسانهای اندیشمندان دستاندرکار را جهت دستیابی به گفتمان دینی دارای توازن، واقعگرایی، خردورزی و نرمش و انعطاف، نقد مینماید.
Machine summary:
"توازن میان ویژگیهای فرد، کشور و جنبههای عام امت مشاهده میشود که برخی نمونههای گفتمان دینی، به معنای وسیع آن، چنان در خصوصیات فردی خلاصه میشود که گویی دین تنها برای پرورش جنبههای فردی انسان آمده و جنبههای اجتماعی او را کاملا نادیده گرفته است؛ میتوان این ویژگی را یا ناشی از غرق شدن در خصوصیتهای فردی و به فراموشی سپردن جنبههای اجتماعی از سوی پژوهشگر و اندیشمند دانست و یا به تأثیرپذیری از اندیشة دینی غربی که دین را موضوعی فردی و بدون پیوند با زندگی عمومی [افراد ـ جامعه] تلقی میکند، نسبت داد.
به همین دلیل است که گفتمان دینی باید به «توازن»، «واقعگرایی»، «خردورزی» و «نرمش و انعطاف» که همگی از پدیدههای عام اسلامیاند، بازگردد و بر نکاتی تأکید کند که مهمترینشان عبارت است از: 1ـ توجه به منافع و مصالح عام وخاص با اولویت بخشیدن به مصلحت عام در صورت تعارض؛ 2ـ تکیه بر دید اجتماعی و مقاصد عام شریعت با توجه به مقاصد(اهداف) خاص هر مجموعه؛ 3ـ اصالت بخشیدن به ویژگیهای فرهنگ ملتها و خلقها و برقراری هماهنگی و همسویی میان آنها؛ 4ـ در نظر گرفتن اصل وحدت اسلامی در مواضع عملی و تحمل پلورالیسم فکری با گرایش کشف عرصههای مشترک و توسعه این عرصهها و همکاری در پیاده کردن آنها و تسامح با یکدیگر در موارد اختلاف؛ 5ـ در نظر گرفتن جنبههای عام پدیدههای کلی اسلام ـ که به آنها اشاره شد ـ در روند برنامهریزیهای توسعهای طبیعی و انسانی ـ معنوی."