Abstract:
ارزشیابی به عنوان مهمترین بخش برنامهی درسی،از آن جهت قابل توجه است که آیینهی تمام نمای همهی زحماتی است که یادگیرنده و عوامل یاددهنده،برای رسیدن به اهداف آموزشی متحمل میشوند و نشاندهندهی میزان پیشرفت دانشآموز و تواناییها و موفقیتهای معلمان،برنامهریزان و مؤلفان است. ارزشیابی پایانی،به لحاظ ویژگیهای خاص خود که تعیینکنندهی ارتقا یا عدم ارتقای دانشآموز به کلاس بالاتر است، برای دانشآموزان،اولیا و مسئولان آموزش و پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است،اما باید بر این نکته تأکید کرد که هدف از ارزشیابی پایانی،صرفا تعیین نقاط ضعف دانشآموزان از توانمندیهایشان به وسیلهی ارزشیابی پایانی میتواند،زمینهی اعتماد به نفس لازم را برای برداشتن گامهای بعدی فراهم سازد. امروزه استفاده از نقشه و نمودار در انتقال مفاهیم آموزشی پیشرفته بسیار رایج شده است.این روش در ارزشیابی پایانی به معلم امکان میدهد که دریابد،دانشآموز چه میداند و چگونه آن چه را که میداند،بیان میکند.از طرف دیگر،برای دانشآموزان این فرصت را فراهم میسازد تا آموختههای مفهومی خود را به شیوهای متفاوت و فراتر از روال معمول مطرح سازند. بنابراین در این مقاله سعی بر آن است،ضمن نقد و بررسی شیوههای سنتی ارزشیابی پایانی،نوعی ارزشیابی پویا و نوین به نام استفاده از نقشهی مفهومی برای ارزشیابی پایانی کتاب دین و زندگی متوسطه معرفی شود.همچنین،نمونهای عملی از کاربرد استفاده از نقشهی مفهومی به سبکی مطلوب برای کتاب دین و زندگی متوسطه طراحی شده و در پایان نیز چند توصیهی راهبردی آمده است.
Machine summary:
"استفاده از نقشهی مفهومی در ارزشیابی پایانی درس دین و زندگی دورهی متوسطه سید خالد حسینی دبیر دبیرستانهای منطقهی زیویه کردستان و کارشناس ارشد برنامهریزی درسی چکیده ارزشیابی به عنوان مهمترین بخش برنامهی درسی،از آن جهت قابل توجه است که آیینهی تمام نمای همهی زحماتی است که یادگیرنده و عوامل یاددهنده،برای رسیدن به اهداف آموزشی متحمل میشوند و نشاندهندهی میزان پیشرفت دانشآموز و تواناییها و موفقیتهای معلمان،برنامهریزان و مؤلفان است.
مزیت استفاده از چنین نقشهای آن است که از یک طرف به معلم اجازه میدهد به افکار دانشآموزان نقب بزند و دریابد آنها چه میدانند و چگونه شرح میدهند،و از طرف دیگر برای دانشآموزان این فرصت را فراهم میآورد که آموختههای مفهومی خود را به شیوهای متفاوت از روال معمول شرح دهند[رستگار،3831].
نقشهی مفهومی طرح شده براساس درسهای 3 و 4 کتاب دین و زندگی سال دوم متوسطه(چاپ 5831) نقشهی مفهومی نوع سوم در این شیوه،فقط جعبهی کلمات به دانشآموز داده و از او خواسته میشود یک نقشهی مفهومی بسازد.
جدول کلمات طرح شده براساس درسهای 3 و 4 کتاب دین و زندگی سال دوم متوسطه(چاپ 5831) نقشهی مفهومی نوع چهارم در این شیوه از دانشآموز خواسته میشود متنی را به دقت بخواند و نقشهی مفهومی آن را ترسیم کند.
نمودار طرح شده مربوط به نقشهی مفهومی نوع چهارم همان گونه که در مثال قبل اشاره شد،خداوند به دلیل کرامت بخشیدن به انسان،سرمایههای ارزشمندی را به صورت امانت به انسان داده است،اما مشاهده میکنیم که برخی از انسانها با وجود داشتن این سرمایههای ارزشمند و کمکهای الهی،راه خسران را در پیش میگیرند و سرمایهها را به باد میدهند."