Abstract:
امام سجاد علیهالسلام در مناجات شاکین، از قلب معیوب دچار قساوت به درگاه الهی شکایت میکند. مراد از قلب، روح و نفس انسانی است. قلب زمانی که بر محور فطرت الهی باشد، «قلب سلیم» و آنگاه که دچار زنگار گردد، «قلب بیمار» میگردد.آلودگی به گناه، هوای نفس و پیروی از وسوسههای شیطانی، زنگارزدگی و مهرزدگی از جمله عوامل مهم قساوت قلب انسان است. رقت و نرمی دل، حالت ترس و خوف، تسلیم در برابر خدا، اطمینان و محبت قلبی، از جمله نشانههای سلامت قلب است.برای توبه و بازگشت به سوی معبود و پالایش روح و نفس و زنگارزدایی از قلب، دوری از گناه به همراه استمداد از خدا و تلاش به صورت همزمان امری ضروری است.
Machine summary:
"در پارهای از آیات قرآن علت مهرزدن بر قلب کفر، تجاوز، ستمکاری و غفلت معرفی شده است: «الذین یجادلون فیآیات الله بغیر سلطان أتاهم کبر مقتا عند الله وعند الذین آمنوا کذلک یطبع الله علی کل قلب متکبر جبار» (غافر: 35)؛آنان که درباره آیات خدا بیآنکه حجتی برای آنان آمده باشد ستیزه و جدل میکنند، [این]در نزد خدا و نزد کسانی کهایمان آوردهاند سخت دشمن داشته و مورد خشم است، و اینگونه خدای بر دل هر گردنکش خودکامه مهر مینهد.
مهمتر آنکه قلب سالم، فطری وخاضع در برابر خداوند نرم است و در مقام مناجات و عبادت خدا وبهجهتترس از عذابهای الهی میگرید و نیز وقتیحقیقت را میشناسد از شوق و لذت به وجد میآیدودرنتیجهاشکشوقازچشمجاری میگردد.
ضرورت تقارن استمداد از خدا با تلاش در دوری از گناه در فرازهای پیشین مناجات، حضرت از نفس اماره، شیطان، قلب سخت و قساوتزده و نیز چشم خشک شده که ازخوف خدا نمیگرید شکایت میکنند و از خداوند درخواست میکنند که ایشان را از آنها حفظ کند.
6. مرا از گناهان حفظ کن: شکی نیست عامل درونی هوای نفس و عوامل بیرونی یعنی ابلیس و شیاطین زمینه طغیانو سرپیچی از فرامین الهی را در انسان فراهم میآورند و مقاومت در برابر شیطان در سایه اعتقاد راسخ به خداوند و ایمانبه دستورات او و بخصوص در پرتو لطف و عنایت خداوند میسر میگردد."