Abstract:
مقاله حاضر بر آن است تا در وهله نخست تفاوتهای بین ادبیات کودکان و بزرگسالان را از منظر روشهای ترجمه مشخص نماید و سپس به رویکردهای ترجمه اسامی خاص شخصیتها در ادبیات کودکان بپردازد. بخشی از ترجمههای فارسی «قصههای پریان» اثر هانس کریستن اندرسون به عنوان نمونهای از ادبیات کودکان تکوجهی و بخشهایی از داستانهای بلندی مانند «دیوید کاپرفیلد» اثر چارلز دیکنز و «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» از لوییس کارول به عنوان نمونههایی از ادبیات کودکان چندوجهی مورد بررسی و تطابق با روشهای رایج در ترجمه ادبیات کودکان قرار میگیرند. از نتایج مطالعه حاضر چنین برمیآید که ادبیات کودکان خصوصا ادبیات کودکان تکوجهی به لحاظ ماهیت حاشیهای در نظام چندگانه ادبی بیشتر مورد اقتباس مترجمان میگیرد در حالی که کاربرد این شیوهها در ترجمه ادبیات بزرگسالان پسندیده نمیباشد. در حقیقت ادبیات کودکان در مقایسه با ادبیات بزرگسالان بیشتر مورد بومیسازی قرار میگیرد. علاوه بر این میتوان ده روش متفاوت در ترجمه اسامی خاص شخصیتهای ادبیات کودکان به کار برد که از این قرارند: بازآفرینی، بازآفرینی و اضافه کردن توضیحات به متن، جایگزینی اسم خاص مبدأ با نامی عام در زبان مقصد، انطباق اسم خاص با قواعد واجیآوایی زبان مقصد، جایگزینی اسم خاص با نامی آشناتر از زبان مبدأ و یا نامی با عملکرد یکسان و آشنا برای ملل متفاوت، حذف کردن، معادلیابی، جایگزینی اسم مبدأ با نامی در زبان مقصد که معنای ضمنی متفاوتی دارد، جایگزینی اسم خاص با نامی دیگر از زبان مقصد (جانشینی)، جایگزینی اسم خاص با اسم خاص معادل آن در زبان مقصد. این رویکردهای ترجمه بر حفظ نقش اسامی خاص متن مبدٲ نقش بسزایی دارند.
Machine summary:
علاوهبراین، میتوان ده روش متفاوت در ترجمهی اسامی خاص شخصیتهای ادبیات کودکان بهکار برد که از این قرارند: بازآفرینی، بازآفرینی و اضافه کردن توضیحات به متن، جایگزینی اسم خاص مبدأ با نامی عام در زبان مقصد، انطباق اسم خاص با قواعد واجیآوایی زبان مقصد، جایگزینی اسم خاص با نامی آشناتر از زبان مبدأ و یا نامی با عملکرد یکسان و آشنا برای ملل متفاوت، حذف کردن، معادلیابی، جایگزینی اسم مبدأ با نامی در زبان مقصد که معنای ضمنی متفاوتی دارد، جایگزینی اسم خاص با نامی دیگر از زبان مقصد (جانشینی)، جایگزینی اسم خاص با اسم خاص معادل آن در زبان مقصد.
درحالیکه بسیاری از نظریهپردازان برجسته ترجمهی مانند ونوتی<FootNote No="55" Text="Venuti"/> بومیسازی<FootNote No="56" Text="Domestication"/> در ترجمه را مردود میدانند و از بیگانهسازی<FootNote No="57" Text="Foreignizatio"/> به شدت حمایت میکنند، بسیاری بر این اعتقاد هستند که اقتباس به عنوان ابزار بومیسازی در ترجمه ادبیات کودکان به لحاظ ماهیت فروتر ادبی آن ضروری میباشد (ونوتی، 1995: 59) و در مقابل اویتن معتقد است که تمامی ترجمهها صرفنظر از ماهیت ادبی متن مبدأ کموبیش به اقتباس گرایش دارند (اویتن، 2000: 84).
از نظر جیلنیانسکی و چیچلیته<FootNote No="62" Text="Jaleniauskiene, Cicelyte"/> (2009) ترجمهی اسامی خاص در ادبیات کودکان چالشهای خاصی را فرا روی مترجم قرار میدهد؛ چون اسامی در این متون به جنسیت، ریشههای تاریخی، فرهنگی یا جغرافیایی خاصی دلالت دارند.