Abstract:
آموزش مهارت¬های زندگی، امروزه در رأس اهداف نظامهای آموزشی کشورهای مختلف قرار گرفته است. در این میان، آموزش مهارت «حل مسئله»، به عنوان یکی از بنیادی¬ترین مهارت¬ها، اهمیت و جایگاهی ویژه¬ دارد. در این نوشتار درباره «تربیت عقلی» به عنوان مهمترین هدف آموزش و پرورش و شرایط لازم برای آن بحث شده و سپس تعریف مسئله و ویژگی¬های مسئله مطرح گشته است. همچنین مهارت¬ها و راهبردهای عمومی حل مسئله شامل درک مسئله، برنامهریزی برای عمل، انجام عمل و بازنگری موقعیت و عوامل مؤثر در موفقیت در حل مسئله از جمله نگرش، توانایی شناختی (دانش، حافظه، فراشناخت) و تجربه و نیز موقعیتهایی که ایده¬هایی برای تجربه کردن را دربردارند، مانند خانه، مدرسه، محله، حوادث روزمره و مناسبت¬ها مورد توجه واقع شده¬اند. در ادامه، انواع حل مسئله شامل حل مسئله «همگرا» و «واگرا»، پیآمدهای مثبت حل مسئله و موضوع «رسانه وآموزش حل مسئله» مورد بحث قرار گرفته و در پایان، راهکارهایی عملی برای پرورش کودکان مسئلهگشا بیان شده است.آموزش مهارت¬های زندگی، امروزه در رأس اهداف نظامهای آموزشی کشورهای مختلف قرار گرفته است. در این میان، آموزش مهارت «حل مسئله»، به عنوان یکی از بنیادی¬ترین مهارت¬ها، اهمیت و جایگاهی ویژه¬ دارد. در این نوشتار درباره «تربیت عقلی» به عنوان مهمترین هدف آموزش و پرورش و شرایط لازم برای آن بحث شده و سپس تعریف مسئله و ویژگیهای مسئله مطرح گشته است. همچنین مهارت¬ها و راهبردهای عمومی حل مسئله شامل درک مسئله، برنامهریزی برای عمل، انجام عمل و بازنگری موقعیت و عوامل مؤثر در موفقیت در حل مسئله از جمله نگرش، توانایی شناختی (دانش، حافظه، فراشناخت) و تجربه و نیز موقعیتهایی که ایده¬هایی برای تجربه کردن را دربردارند، مانند خانه، مدرسه، محله، حوادث روزمره و مناسبت¬ها مورد توجه واقع شده¬اند. در ادامه، انواع حل مسئله شامل حل مسئله «همگرا» و «واگرا»، پیآمدهای مثبت حل مسئله و موضوع «رسانه وآموزش حل مسئله» مورد بحث قرار گرفته و در پایان، راهکارهایی عملی برای پرورش کودکان مسئلهگشا بیان شده است
Machine summary:
"اما باید دید چقدر اینگونه مسائل، به مسائل زندگی شباهت دارند؟ آیا برخورد درست و غلط با مسائل زندگی به این روشنی است؟ آیا چنین روشی می¬تواند موجب شکفتگی شخصیت شود و یک فرآیند عقلی فـعال و خود پیرو2 در افراد پرورش دهد؟ در مدرسه سنتی، مقدار قابل توجهی از اطلاعات به شاگرد عرضه و موقعیت به کار بردن آنها در مسائل و تمرین¬های متنوع برای وی فراهم میشود.
باید کودکان را آموزش داد و تشویق کرد تا برنامه¬هایشان را روی کاغذ بیاورند و درباره آنها بحث کنند و درباره این موارد بیندیشند: تدارکات اولیه طرح؛ لوازم مورد نیاز برای اجرای طرح؛ چه کسی، در چه زمانی و چگونه باید طرح را اجرا کند و اقدامات به چه ترتیبی باید صورت گیرد؟ اینگونه عمل کردن، کودک را به یک طراح تبدیل می¬کند.
دو عدد چوب بلند نیز در اختیار آنها گذاشته می¬شود، البته طول هر یک از این چوبها آنقدر نیست که بتوان به کمک آن شیء مورد نظر را به دست آورد، ولی اگر این دو چوب به هم متصل شوند، کودکان می¬توانند به هدف خود برسند و این تنها راه حل مسئله است.
(گانیه، 1373: 382) مسابقه¬هایی که در آنها پرسشها فقط یک پاسخ از قبل تعیینشده دارند، فیلم¬ها و برنامه¬هایی که نصایح و پندهایی در آنها نهفته است و اخبار و آگهی¬ها اگرچه در جای خود مفیدند، ولی هیچ یک برای آموزش یک مهارت پیچیده مانند حل مسئله مناسب نیستند، بلکه برنامه¬هایی مناسب هستنـد که در پایان، پرسشهایی را برای مخاطب خود ایجاد کنند، به گونه¬ای که با پایان برنامه، یک جستوجوی پژوهشگرانه آغاز شود و جستوجویی را در پی داشته باشد که به پاسخی معین بینجامد."