Abstract:
این مقاله در صدد بررسی و ارزیابی فعالیتهای حزبی در ایران پس از انقلاب اسلامی است.به همین منظور نویسنده،شکلگیری احزاب را ناشی از نوسازی سیاسی صورت گرفته در جمهوری اسلامی دانسته و در ادامه شکلگیری احزاب در ایران را براساس نظریه هانتینگتون در خصوص جوامع دستخوش نوسازی که یا مراحل جناحبندی شدن،دوقطبی شدن،گسترش و نهادمندی را شامل میشود،به آزمون گذاشته است.به نظر میرسد فرایند تحول حزبی در ایران در مرحله گسترش قرار دارد و به مرحله نهادمندی پا نگذاشته است.شاید رشد بیرویه احزاب در کشور که بسیاری از آنها از دایره تشکیل دهندهگان اولیه حزب فراتر نرفتهاند،شاهدی بر اثبات این فرضیه باشد.
Machine summary:
"». همچنین در اصل 26 قانون اساسی نیز آزادی احزاب را مشروط کرده بر اینکه اصول استقلال،آزادی،وحدت ملی موازین اسلامی و اساسی جمهوری اسلامی را نقض نکنند و بدین صورت در ماده 16 قانون احزاب را بهطور مبسوط توضیح داده که گروهها باید از ارتکاب موارد زیر خودداری کنند: الف)ارتکاب افعالی که به نقض استقلال کشور منجر شود؛ ب)هر نوع ارتباط،مبادلۀ اطلاعات،تبانی و مواضعه با سفارتخانهها،نمایندگیها، ارگانهای دولتی و احزاب کشورهای خارجی در هر سطح و به هر صورت که به آزادی، استقلال،وحدت ملی و مصالح جمهوری اسلامی ایران مضر باشد؛ ج)دریافت هرگونه کمک مالی و تدارکاتی از بیگانگان؛ د)نقض آزادیهای مشروع دیگران؛ ه)ایران تهمت،افتراء و شایعه پراکنی؛ و)نقض وحدت ملی و ارتکاب اعمالی چون طرحریزی برای تجزیه کشور؛ ز)تلاش برای ایجاد و تشدید اختلاف میان صفوف ملت با استفاده از زمینههای متنوع فرهنگی و مذهبی و نژادی موجود در جامعه ایران؛ ح)نقض موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی؛ ط)تبلیغات ضد اسلامی و پخش کتب و نشریات مضله؛ ی)اختفاءو نگهداری و حمل اسلحه و مهمات غیرمجاز(قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،ص 80).
حزب جمهوری اسلامی مجموعه منسجم فکری نبود بلکه طیفی از نیروهای اسلامگرا را در خود جای داده بود که همه آنها در حمایت از انقلاب و آرمانهای اما خمینی(ره)و تلاش برای برقراری حکومت اسلامی و اجرای قوانین اسلامی پای میفشردند و به همین دلیل بعد از اینکه گروههای سیاسی رقیب از صحنه قدرت کنار رفتند و بحرانهای ناشی از تلاشهای معارضین با انقلاب فروکش کرد،اختلاف بین آنها شروع شد.
براین اساس میتوان دستهبندی زیر را وضعیت احزاب موجود در نظامهای سیاسی معاصر ارائه داد: 1-4-2-نظامهای تک حزبی: ویژگی اساسی این نظامها وجود یک حزب واحد است که بر تمامی شئون سیاسی- اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جامعه حاکمیت دارد و به لحاظ قانونی نیز تنها حزبی است که اجازه فعالیت و مشارکت سیاسی داد و میتوان گفت که این نوع نظامهای سیاسی محصول خاص قرن بیستم میباشد."