Abstract:
هدف اصلی این مقاله،بررسی مبانی و مفاهیم اندیشهای سازمان القاعده است.شناخت این مبانی و مفاهیم خود میتواند اقدامات تروریستی این سازمان را نشان دهد.به عبارتی،بعد از عملیات یازدهم سپتامبر بدلیل اسلامی بودن این سازمان،رابطه دوسویه اسلام و تروریسم بهطور رسمی وارد قاموس روابط بینالملل شد.پیوند گفتمان القاده با وهابیت تندرو در شبه جزیره عربی و ارائه روایتهایی از اسلام،باعث معمای اسلام و تروریسم شده است.در همین راستا بررسی این رویداد از لحاظ علمی،یعنی کند و کاو اسلام سیاسی القاعده ضروری است.نوشتار حاضر،به بررسی مسئله تروریسم و چگونگی پیدایش سازمان القاعده،میپردازد؛سپس مبانی هستیشناسی و شناختشناختی سازمان مزبور را مورد کند و کاو قرار میدهد و در پایان با بررسی مفاهیم مورد اهتمام سازمان القاعده ارزیابی کلی مقاله را به اتمام میرساند.
Machine summary:
"اسلام سیاسی القاعده،با استفاده از ابزار اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی،به نوعی به کسب هویت اقدام کرده است و تروریسم بهعنوان بخش ذاتی در گفتمان القاعده،به مثابه امری مقدس تبدیل شده و در قاموس شهادت و احیای جنگ صلیبی علیه کفار توجیه میشود.
این نوبنیادگرائی و توجیه ترور در سایه فرهنگ اسلام خود نمود سو استفاده ار اسلام سیاسی و ابزاری کردن دین به دست القاعده را برای ما روشن میسازد چرا که اسلامگرایی سنتی و اصلاحگرایانه بعضی اوقات از اسلام سیاسی بهعنوان گفتمان تغییر و اصلاح اجتماعی استفاده میکند.
در این راستا حسین نصر،معتقد است که اسلامگرایی سنتی با بنیادگرایی تفاوتی ویژه دارد چرا که حوزه دین را از حوزه دنیا جدا نمیکند ولی از قربانی کردن ارزشها برای رسیدن به هدف امتناع میورزد و استفاده از هرگونه دسیسهچینی سیاسی از منابع کاملا ضد اسلامی برای دستیابی به قدرت به نام اسلام را نامشروع میداند.
به نظر وی پیروان سید قطب،خوارج زمان هستند و همانند آنها،قرآن و سنت را به دلخواه و شیوه خاص خود تفسیر میکند این همان گفتمانی است که نه با اسلام سنتی و نه با اسلام سیاسی معمول در جهان تسنن و تشیع سازگاری دارد"(شیخ احد،بهار 1387،ص 201).
گفتمان القاعده،با هدف شعار«تغییر»د رکشورهای سنتی عرب، امیدی برای جوانان عرب ایجاد نموده که اسلام سیاسی القاعده مورد اهتمام آنها قرار گرفته است،بنابراین تغییر تشکیلاتی سازمان فوق و گسترش آن در این راستا صورت گرفته است.
به عبارتی،تمام تغییر تشکیلاتی و اقدامات سازماندهی شده از طرف سازمان القاعده برای مواجهه با غرب به نوع اسلام سیاسی آن برمیگردد،که بررسی ریشههای فکری،مفاهیم و مبانی این ایدویولوژی مهم است."