Abstract:
این مقاله بهطور اجمالی و فشرده روی سه موضوع تأکید دارد:اول اینکه مبانی و شیوههای نفوذ روحانیون در جامعه اجتماعی ساسانیان چگونه بوده؛دوم اینکه چه رابطهای بین قدرت سلطنت و نفوذ روحانیت بوده و تأثیرات متقابل آنها بر روی یکدیگر چگونه بوده است و سوم اینکه پشتوانه مالی و اقتصادی روحانیان در جامعه ساسانی چگونه تأمین میشد و این مسأله چه ارتباطی با ضعف و قدرت پادشاهان در ادوار مختلف داشت.با روی کارآمدن حکومت ساسانی در سال 226 میلادی و رسمی شدن دین زرتشتی بهعنوان دین رسمی حکومتی،جایگاه و پایگاه طبقه روحانیان زردشتی در ساختار جامعه ساسانی به بالاترین مربته خود در طول ادواری تارخی ایران باستان رسید.حکومت ساسانی براساس ایجاد تمرکز در ساختار سیاسی و دینی طرحریزی شده بود که در این راستا،روحانیان زرتشتی و پادشاهان ساسانی بهعنوان دو پایه اصلی حکومت،برای حفظ منافع و قدرت عالیهء خود،ارتباط نزدیک و تنگاتنگی یافتند،چنانکه طبقه دولتی مسؤولیت تثبیت امنیت و سیاست کشورداری در جامعه را برعهده گرفت و دستگاه دینی وظیفهء مشروعیت بخشیدن به نهاد سیاسی از طریق انحصاری کردن تبلیغ دیانت زرتشتی و عهدهداری نظارت و اداره بیشتر ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه را برعهده داشت.
Machine summary:
"به سبب حساسیت فوق العاده این منصب،باید متصدی آن ویژگیهای خاصی برای انتخاب از سوی پادشاه احراز میکرد که به نظر میرسد نه تنها در تقوا و ایمان و ارزشهای اخلاقی بلکه در علوم دینی سرآمد دیگر موبدان بوده و بهویژه در مدیریت و مسایل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی بصیرت داشته و استعداد و تواناییهایش مود توجه پادشاه قرار گرفته بوده و در بین موبدان از نفوذ و قدرت و محبوبیت ویژهای برخوردار بوده است(کریستن سن،5731:022)تقریبا موبدان موبد وظایف و اختیارات بسیاری در تمام امور مذهبی،فرهنگی،سیاسی،اداری،قضایی و اجتماعی و غیره داشت که عبارت بودند از:1-رهبری دینی و نظارت بر اجرای اعمال مذهبی،تعیین سیاست طبقه روحانیان،صدور فتوا،در تمام مسایل نظری و عملی دین بهعنوان ایدئولوگ،ذیصلاح رسمی و معتبر،ناظر بر اداره تمام آتشکدهها،تهذیب اخلاق و هدایت معنوی.
مقام سلطنت در ایران،ا زهمان ابتدا دارای مفاهیم مذهب و برگفته از اعتقادات دینی بود،که بر اساس آن شاهنشاه دارای فره ایزدی بوده و به تعبیری سایه خدا بر روی زمین محسوب میشد، شاه ضمن اینکه دارای مقام شهریاری بود،در عین حال از مقام و وجه مذهبی برخوردار بود و مقام شهریاری و موبدی را توأمان داشت(شاهنامه،ج 1:22)با به قدرت رسیدن ساسانیان که در ابتدا عمدتا هردو مقام را دارا بودند،باعث نفوذ و همکاری بیشتر روحانیان زرتشتی در دولت گردید که باتوجه به ماهیت دولت ساسانی،ورحانیان از مقام و منزلتی برخوردار شدند که تا آن زمان سابقه نداشت(یارشاطر،3731:432)."