Abstract:
از نگاه تطبیقی،ملا صدرا متفکری عمیق است که هنوز میتوان از خلال آرائش بسیاری از ابهامات فلسفه معاصر را تا حدی روشن ساخت. مقاله حاضر در پی آن است تا سه مشکل جدی حوزه دینپژوهی معاصر(1.تحدید گسترده دینپژوهی؛2. امکان تعریف دین و 3.تعریف دین)را از منظر ملا صدرا در کتاب گرانسنگ الشواهد الربوبیه بنگرد.
Machine summary:
"کتاب ماه دین جستار:چیستی دین از منظر الشواهد الربوبیة به انضمام مقدمهای بر دینپژوهی مصطفی حسینی گلکار* اشاره از نگاه تطبیقی،ملا صدرا متفکری عمیق است که هنوز میتوان از خلال آرائش بسیاری از ابهامات فلسفه معاصر را تا حدی روشن ساخت.
ملا صدرا در کتاب الشواهد الربوبیه تعریفی کارآمد در این خصوص ارائه شده است؛همچنین در ضمن بحث او اجمالا میتوان مواضعش در مقابل اشکالات طرح شده در فلسفه دین معاصر حول مسئله تعریف دین را استخراج نمود؛اما بدین منظور لازم است: اولا،اثبات نمائیم حوزه دینپژوهی(آنگونه که بسیاری مفروض انگاشتهاند)محدود-و بهویژه منحصر در آراء تجربی مسلکان حوزه علوم انسانی-نیست(بحث اول مقاله)و ثانیا، امکان تعریف دین وجود دارد(بحث دوم).
3. بحث سوم:چیستی دین از منظر الشواهد الربوبیه ملا صدرا این بحث را ذیل مشهد آخر پنجم طرح مینماید و رویکرد او چنان است که امکان دین را بدون نبی مرسل الهای متصور نمیداند؛لذا پیش از هرچیز ابتدا به«اوصاف نبی و خصوصیات او»(شاهد اول)-به تعبیری وجه ماهیت دین-و سپس«در اثبات وجود نبی»(شاهد دوم)-یا مسامحتا وجه وجود دین-میپردازد.
همچنین شاید به نحوی صدرا متوجه ایرادات منطقی وارد بر امکان تعریف امور باشد و در جواب آن در اشراق ششم از شاهد اول میگوید:«نفس انسان مستعد و شایسته آن است که حقیقت اشیاء اعم از واجب و ممکن در وی تجلی کند»(ملا صدرا، ص 974).
(5 البته مرحوم دکتر شریعتی ابتدا پیدایش رویکرد علمی به دین را-که بنابه تلقی ایشان منفی است-از قرنهای 61 و 71 و همزمان با شکلگیری بورژوازی انگاشتهاند؛ اما سپس رویکرد قرنهای 61 و 71 را فلسفی-منطقی-ذهنی و در مقابل رویکرد قرنهای 91 و 02 را جامعهشناختی و تاریخی دانستهاند)ن."