Abstract:
محور همۀ مباحث عرفانی، وحدت شخصی وجود است؛ بدین بیان‌که هستی حقیقی در ذات حق‌تعالی، خلاصه می‌گردد و کثرات مشهود، مظاهر وجود واحد حق‌اند. بنابراین، اگر عرفا از چینش مراتب هستی سخن می‌گویند، منافاتی با وحدت وجود ندارد، بلکه این مراتب متعدد، شئون حق‌اند. در میان این مراتب، انسان کامل که مظهر اسم جامع الله است، با جمع تمامی حقایق الهی و کونی در خود و ویژگی‌های منحصر به فردش، نسبت به سایر مراتب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌گونه‌ای‌که در ارتباط تمامی ذرات هستی با حق، نقش برجسته‌ای دارد. ارتباط حق با مراتب کثرت از دو راه سلسلهترتیب و وجه خاص می‌باشد. مراد از سلسلهترتیب، وسایط فیض الهی بوده و وجه خاص، ارتباط بی‌واسطه با حق است که حقیقت انسان کامل با هردو طریق مذکور ارتباط حق با خلق، مرتبط است؛ چراکه از یکسو در سلسلهترتیب، در واقع، تنها واسطۀ فیض الهی اوست و بقیۀ وسایط، بازوان وی هستند و از سوی دیگر، با نظر به‌وجه خاص که ارتباط حقیقت هر شیء با حق است، سر ارتباط انسان کامل با وجه خاص روشن می‌شود؛ زیرا حقیقت انسان کامل با جامعیتش، حقیقت کل هستی است و در پرتو قرب به وی، قرب حق و وجه خاص او با هر شیء نیز درک می‌گردد. پژوهش حاضر، در صدد بررسی تحلیلی جایگاه عرفانی انسان کامل در ارتباط بین حق و خلق می‌باشد.
The center of all mystical discussions is the personal unity of being; it means that the real being is exclusively the Divine essence and the visible multiplicity are the manifestations of God’s unique being. Therefore there is no incongruity between arranging the degrees of being، mentioned by the mystics، and the unity of being; rather these various degrees are different aspects of God. Among these degrees، the perfect human، who is the manifestation of the complete name of Allah and includes all the Divine realities in itself and has individual characteristics، has a special position compared with the other degrees; it has an outstanding role in the relation of all the particles of universe with God. The relation between God and the different degrees of multiplicity [i.e. creatures] is through two ways: the chain of order and a particular manner [which is not in the chain of order]. The chain of order means the intermediates of God’s blessings and the particular manner means a direct relation with God; the perfect human is related to God through both ways because on the one hand he is، in fact، the only intermediate of God’s blessings in the chain of order and the other intermediates are his aids، and on the other hand، paying attention to the particular manner، which is the relation of the reality of anything with God ، clarifies the mystery of the relation of the perfect human with God. This is because the reality of the perfect human، which is comprehensive as well، is the reality of being and if we get close to it we will experience getting close to God and will understand its direct relation with any other object. The present article tries to analytically investigate the mystical position of the complete human in the relation between God and the creatures.
Machine summary:
"ارتباط حق سبحانه با ممکنات چنان‌که در بررسی راه‌های ارتباط ممکنات با خداوند متعال روشن گردید، صرف‌نظر از طریق وجه خاص و ارتباط مستقیم و بی‌واسطه با حق‌تعالی که برای تمامی ممکنات حاصل است، راه دیگر ارتباط که عبارت از سلسلهترتیب و طریق اسباب و مسببات است، تنها در مورد ممکناتی که وجوه کثرت و جهات ترکیبی در مورد‌شان محقق است، متصور است؛ چراکه از حیث جهات کثرت که از وجوه نقص امکانی و ترکیب وجودی‌شان برمی‌خیزد، دریافت فیض حق‌تعالی بدون وساطت وسایط متعدد امکانی، برایشان میسر نیست و این امر به وحدت مطلقه و بساطت من جمیع‌الجهات حق-سبحانه- بازمی‌گردد که فیض او نیز وحدانی است، و- چنان‌که در شرح چگونگی ارتباط موجودات عالم امر با حق‌تعالی روشن شد- غلبة جهات وحدت و دوری از احکام کثرت در آنها، دلیل انحصار و به عبارتی، ظهور و قوت بیشتر راه ارتباطی‌شان با حق، در طریق وجه خاص و نسبت از جهت سر است.
اکنون، پرسشی‌که در بررسی ارتباط مبحث انسان کامل با مسئلۀ چگونگی ارتباط خلق به ویژه انسان‌ها با خداوند متعال مطرح می‌گردد، این است که با توجه به جایگاه اساسی انسان کامل در عالم خلقت، نقش وی در ارتباط میان ممکنات و حق‌تعالی چیست؟ آیا او نیز واسطه‌ای همانند دیگر اسباب سلسلهترتیب بوده و در کنار آنها در مسیر ارتباط خلق با حق از طریق وسایط قرار دارد، یا اینکه سببی ویژه و متمایز از سایر اسباب است و یا حتی در تحلیلی، به وجه خاص الهی یعنی ارتباط مستقیم و بی‌واسطة موجودات با حق- سبحانه- مرتبط می‌گردد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها نخست، یادآوری برخی از ویژگی‌های انسان کامل و مروری بر مشخصاتی که وی را کون جامع و گل سرسبد آفرینش ساخته است، سودمند به نظر می‌رسد."
(
, 
, 
)
