Abstract:
آرتور چستر میلسپوی آمریکایی به دلیل ماموریت مستشاری خود در ایران یکی به سال 1301 ه.ش. و دیگری به سال 1321 ه.ش.- و انجام اصلاحات در امور مالیه و دارایی ایران، شهرت و جایگاهی ویژه در تاریخ سیاسی معاصر یافته است. ایرانیان به دلیل پیشینه تجربی سلطه گری روسیه و انگلستان، هر گاه که می توانستند فارغ از تحمیل ها و اجبارهای استعمارگرانه تصمیم بگیرند در هنگامه های بهره گیری و به کارگیری نیروهای متخصص ترجیح می دادند از کشورهایی مستشار استخدام کنند که آن کشور از یک سو، پیشینه استعمارگرانه و از دیگر سو علقه های استثمار گرایانه نسبت به ایران نداشته باشد. بنابراین کشورهایی همچون آمریکا، فرانسه، آلمان، اتریش و ایتالیا همیشه این بخت و اقبال را می یافتند که در کشورهای افسانه ای مشرق زمین مستشارانی داشته باشند. نگارنده بر این است با تکیه کامل بر دو کتاب وی- مامویت آمریکایی ها در ایران و آمریکایی ها در ایران- موضوع را از منظری دیگر پی جویی کند. در پیوند نابرابرانه کشورهای قدرتمند استعمارگر و کشورهای ضعیف استعمار شونده، کشور قوی به دلیل دردآور "نگاه کارکردی" کشور ضعیف را از منظر "نگاه کارپذیری" می نگرد و ساحت تحلیل را مبتنی بر پیوند «سوژه» و «ابژه» می کند. در این پیوند کنشگر به خود اجازه می دهد نحوه شناسایی اش را از "دیگری" یا کنش پذیر بر معیارهای خود مبتنی کند و جایی برای بازنمودن مستقلانه دیگری نمی گذارد. هنگامی که از فاعل و موضوع شناسایی سخن به میان آید به نظر می رسد نخستین گام نقد ایران پژوهی غریبان برداشته شده است.
Machine summary:
"از یک سو دانستنی است که سابقه نیک حضور مورگان شوستر آمریکایی در ایران، ایرانیان را نسبت به آمریکاییها خوشبین ساخته بود-از اتفاق همو بود که میلسپو را در مأموریت اول خود تشویق و ترغیب بسیار کرده بود که به ایران بیاید؛(موجانی الف 1375،88)-ولی از دیگر سو بسیاری از مقامات رسمی آمریکایی در تداوم سیاست انزواگرایی معهود و معمول خود، چندان تمایل به اقدامات گسترشطلبانه نداشتند و حتی آمریکاییان از این که بخواهند عملا جای پای در ایران و در میان دو قدرب بزرگ روسیه و انگلستان بیابند،اکراه داشتند.
از یک سو خود آمریکاییها معتقد بودند که ایرانیها کاملا در وضعیتی آن چنان بحرانی به سر میبرند که طبیعتا از آمریکاییها کمک خواهند خواست و به همین دلیل تجربه شوستر و میلسپوی اول نیز مزید بر علت شده بود:«با توجه به تجربه قبلی من در ایران در صدد نمیباشم هیچ گونه توصیهای را در خصوص فرستادن گروه مستشاران کارآمد آمریکایی به ایران بنمایم مگر اینکه بدون هیچ تردید مشخص شود که اعضای مختلف هر دولتی که ممکن است که در کشور تشکیل شود کار آزموده و مایل به همکاری کامل با مردم کشور باشند.
(امینی،1381،104)به عنوان نمونه حتی بانک ها هم همگی موظف شده بودند هر گونه اطلاعاتی که وی بخواهد در اختیار او قرار دهند(احیایی،1382،141-136)وی به خدای متعال و وجدان پاک خود سوگند خورده بود که تنها به حفظ منافع کشور ایران بیندیشد(همان،499)اما به تدریج در عین حالی که هوادارانی سرسخت داشت که مایل به توسعه نفوذ آمریکا در ایران بودند و آن را سپر بلای تعدیات روس و انگلستان میدانستند(آبراهانیان،1382:192-ذوقی،173-172) مخالفانی چند هم یافتوورود وی به رقابتهای نخبگان مجرب علیه پادشاه جوان و کم تجربه که بر سر موضوعی چون کاهش نفرات ارتش صورت گرفت(آبراهامیان،1382،185 و 166)نشان داد که وی تجربه نخست مأموریتش را در ایران پشتوانه عملکردش در دوره دوم قرار داده است."