Abstract:
این پژوهش با هدف بررسی مقایسه ای اهداف و اصول تربیتی در پراگماتیسم و اسلام انجام شده و از نوع تحلیلی-توصیفی است. یافته های پژوهش به نتایج ذیل منجر شد: اصول تعلیم و تربیت در پراگماتیسم عبارتند از: رغبت، انضباط، تفکر، کودک محوری، تداوم، کنترل اجتماعی، آزادی، هدف و سازمان مواد درسی. اصول تعلیم و تربیت در اسلام عبارتند از: خداشناسی، لطف، احسان و مهربانی، تقدم تزکیه بر تعلیم، تعقل و تفکر، توجه به استعدادهای فطری، سالم سازی شرایط محیطی، مسئولیت، کرامت و آراستگی.روشهای مناسب آموزش در پراگماتیسم عبارتند از: حل مسئله، آزمایشی، آموزش از طریق بازی. روشهای تدریس موجود در نظام تربیتی اسلام عبارتند از: بحث و مناظره، عقلانی، مشاهده و مطالعه طبیعت و تفکر، پاداش و تنبیه، تمرین و تکرار و عادت دادن، تحقیق و جستجو و بازی های آموزشی.اهداف تعلیم و تربیت در پراگماتیسم عبارتند از: آموختن این نکته که فرد چگونه اندیشیدن و سازگاری را بیاموزد. اساسی ترین هدف تعلیم و تربیت در مکتب تربیتی اسلام، پرستش و عبادت خداوند یگانه است. یکی از مباحث نو در محافل علمی و غیر علمی در ایران امروز، بحث درباره بومی سازی علوم به ویژه علوم انسانی در جامعه دینی و اسلامی است. بدیهی است یکی از مسائل پیرامون بومی سازی علوم، ارائه فهم و معنای درست از اصطلاح «بومی ساختن» در عبارت مذکور است. مقاله حاضر ضمن ارائه برداشت و فهم مشخص از بومی سازی علوم، به مبانی هستی شناختی و انسان شناختی فرایند بومی شدن علوم انسانی می پردازد. تلاش شده تا ضمن تفکیک و تمایز میان انواع هستی شناسی و انسان شناسی، جایگاه و نقش هستی شناسی و انسان شناسی دینی در بومی شدن علوم انسانی، تحلیل و تبیین شود. در این رابطه، استدلال خواهد شد که بومی شدن علوم به معنای تطهیر علوم انسانی از تاثیر یا تماس با ملل دیگر ازجمله جهان غرب نیست؛ زیرا همواره رشد علم در فضای فکری ای رخ داده است و طبعا رخ خواهد داد که از امتیاز و ویژگی تعامل و تماس با سایر فرهنگها برخوردار بوده است. افزون بر این نکته، سیره بزرگان دین اسلام همواره شاهد برقراری تماس فکری با بیگانگان فکری و جغرافیایی بوده است.
This short piece of writing intends to elucidate the comparative analysis of instructional objects in pragmatism and Islam. .The method used in the research is analytical – descriptive. The preset study has concluded in following results and findings: The principles of instructional objects in pragmatism are: Tendency، discipline ،thinking، kid based principle، steady and coherence ، social control،liberty،aim، pedagogical program and organization. On the other hand، the principles of instructional objects in Islam are as follow: theology- blessing-kindness – priority of purification to education –thinking and reasoning-primordial capacity –good environmental situation- responsibility-nobility.The educational methods in pragmatism are as follow: problem solving methods- experimental methods teaching through games. The methods used in islamic educational system are rational discussion- observing the nature and logic reasoning –award and punishment- exercising –research and pedagogical games. The aim of training and education in pragmatism is to know the method of reasoning، thinking and compatibility. This survey concludes that devotion and worshiping the only god (Allah) is the basic goal of islamic instructional school.
Machine summary:
با مطالعۀ اجمالی قرآن کریم،به خوبی درمییابیم که بخش عمدۀ آیات آن بهطور مستقیم دربارۀ مباحث اخلاقی و تربیتی است و بخشهای دیگر هم که در معارف،عقاید و احکام نازل شده،جنبه و وجهۀ تربیتی دارند و هرگونه اعتقاد یا عمل را در راستای تربیت و تزکیه قرار میدهند(توبه،آیه 103،بقره،آیه 232،نور،آیه 28 و 30،اعلی،آیه 14،شمس،آیه 9)و به تعبیر خود قرآن: «لقد من الله علی المؤمنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلو علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین» .
روش عملی:دیویی فعالیتهای عملی را وسیلۀ رشد میداند و برای آنها ارزش تربیتی بسیاری قائل است و تعلیم و تربیت قدیم را به این دلیل که به کارهای فعال توجهی نشان نمیدادند،مورد انتقاد قرار داده،معتقد است که برنامههای آموزش و پرورش باید شامل مواد عملی سادهای باشند که کودکان را ضمن کار با ابزار،وسایل و قوانین آشنا سازند و درعینحال به همکاری و زندگی جمعی سوق دهند.
هم در مکتب پراگماتیسم و هم در نظام تربیتی اسلام بر پرورش نیروی تفکر تأکید شده است و هر دو نظام،تفکر را محور تعلیم و تربیت میدانند.
در نظام تربیتی اسلام هم استمرار تعلیم و تربیت و کسب علم و تجربه از اصول بنیادین آموزش و پرورش محسوب میشود.
در مکتب پراگماتیسم یکی از هدفهای عمدۀ تربیت این است که کودک باید زندگی در جمع و همکاری با آنها را آموخته و خودش را با نیازها و خواستههای اجتماعی سازگار کند.