Abstract:
کنترل و کاهش تأثیرات مخرب سیل،با تکیه بر شناسایی عوامل دخیل در بروز و تشدید آن،با هدف تخفیف شدت و بزرگی دبیهای سیلابی از اصول مهم مدیریت منابع آب و خاک است.بر این اساس،شناسایی و تعیین مهمترین عوامل و پارامترهای تأثیرگذار در ایجاد و تشدید دبیهای مربوط به 14 ایستگاه هیدرومتری موجود در این حوضه،با بهرهگیری از تکنیک آماری تجزیه و تحلیل عاملی مدنظر قرار گرفت.در این مطالعه،عوامل مؤثر در سیلاب شامل ویژگیهای مربوط به توپوگرافی،آب و هوا،هیدرولوژی،خاک،زمینشناسی،پوشش گیاهی و کاربری اراضی زیر حوضههای منتهی به ایستگاههای هیدرومتری تعیین و محاسبه گردید.نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی نشان داد که عوامل زمان تمرکز با وزن 37/9 درصد،شیب سطح حوضه با 29 درصد و تراکم زهکشی آبراهههای درجه 1 با وزن 24/6 درصد،دارای بیشترین تأثیر در ایجاد و یا تشدید دبیهای سیلابی در منطقه مورد مطالعه است.بنابراین،در راستای مدیریت و حفاظت منابع آب و خاک حوضههای آبخیز،لزوم بررسی و ارایه راهکارهای علمی و اجرایی به منظور کاهش تأثیرات منفی این عوامل در پدیده سیلاب در هریک از زیرحوضههای مورد مطالعه ضروری است.
Machine summary:
"مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی سال 02،شماره پیاپی 63،شماره 4،زمستان 8831 وصول:6831/8/5 پذیرش:8831/4/03 صص 811-101 عوامل مؤثر در سیلاب حوضه آبخیز اصفهان-سیرجان به روش تحلیل عاملی علی نجفی،کارشناس ارشد آبخیزداری،دانشگاه تربیت مدرس مسعود نصری،استادیار گروه کشاورزی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان1 چکیده کنترل و کاهش تأثیرات مخرب سیل،با تکیه بر شناسایی عوامل دخیل در بروز و تشدید آن،با هدف تخفیف شدت و بزرگی دبیهای سیلابی از اصول مهم مدیریت منابع آب و خاک است.
جدول شماره 3 نتایج انجام تحلیل عاملی به روش چرخشی در مرحله توضیح واریانس بین ایستگاهها با استفاده از 93 ویژگی زیرحوضهها (به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به جدول مذکور و مراجعه به scree plot مربوط به آن(نمودار شماره 1)،میتوان دریافت که بعد از محور عاملی 7،سایر محورها وزن کمی در توضیح واریانس دارند،پس در ادامه تحلیلها وارد نمیشوند.
جدول شماره 8 خصوصیات حوضهای مربوط به هر گروه در نمودار شماره 3 (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار شماره 3 نمودار پراکنش ویژگیهای زیرحوضهها در کنار سه محور عاملی در فضای چرخشی بحث چنانکه ذکر شد،هدف از انجام تحلیل عاملی در این مطالعه شناسایی و دستیابی به مهمترین عوامل تأثیرگذار در بروز و تشدید دبیهای سیلابی در حوضه آبخیز اصفهان-سیرجان است.
پس در یک جمعبندی کلی میتوان گفت از بین عوامل مؤثر در سیلاب در حوضه آبخیز اصفهان-سیرجان، عامل زمان تمرکز با وزن 73/9 درصد عامل شیب سطح حوضه با 92 درصد و عامل تراکم زهکشی آبراهههای درجه 1 با وزن 42/6 دارای بیشترین تأثیر هستند،که با اعمال روشهای مختلف مدیریتی میتوان نسبت به کاهش و تخفیف شدت و بزرگی دبیهای سیلابی در منطقه مورد مطالعه اقدام نمود."