Abstract:
تصحیح ترجمهء تفسیر طبری به همت حبیب یغمایی و بر اساس نسخهء کتابخانهء سلطنتی و با استفاده از 9 نسخهء خطی و عکسی دیگر فراهم آمده است.در زمان تصحیح 13 دستنویس از این اثر شناخته شده بود،اما اکنون 10 نسخهء دیگر از این اثر شناخته و معرفی شده که هرکدام به نوبهء خود حائز اهمیت فراوان است.یکی از این نسخ،که یغمایی در تصحیح متن از آن بهره نبرده،نسخهء کتابخانهء چستربیتی است.در این نوشتار به شماری از برجستهترین ویژگیهای زبانی این نسخه میپردازیم.
Machine summary:
"این متن شامل 411 برگ است و از نام کاتب آن اطلاعی در دست نیست و بر خلاف نوشتهء برگل(ص 99)و یغمایی (ج 1،ص 11)از آیهء 141 سورهء شعراء(62)شروع نشده بلکه پس از مقدمهای کوتاه با داستان قوم ثمود آغاز میگردد و مشتمل است بر سورههای نمل،قصص، عنکبوت،روم،لقمان،سجده و نیز 9 آیهء اول سورهء احزاب.
این تحول در متون کهن دیده میشود: بدانس(-بدانست-بدان است)،(ترجمه و قصههای قرآن،ج 1،ص 98،آل عمران،57)،پوس(-پوست) (ترجمهء تفسیر طبری چاپ یغمایی،ج 4،ص 7101،حاشیه)،دسورنج(-دستورنجن)(ترجمه و قصههای قرآن،ج 2،ص 3201).
کاربرد«یا»در موقعیت«تا»سه بار در ترجمه و قصههای قرآن به چشم میخورد(صص 503،0701،6701)،این کاربرد در متون کهن دیگر نیز شاهد دارد:«یا- -حذف که:سخت بتعجب بماندند از بهر آن تا چهل مرد نبودی آن دلو را از چآه برنتوانستی کشیدن 62 b ؛مردمانی بودند پاکیزگی همیکردند1 14 a ؛مرا این خواسته نه خدای داد کی من این خواسته فراهم اوردم از دانش خویش فراهم اوردم 88 b .
(حسندوست،3831،ص 513)به کار رفتن«تا»در موقعیت«یا»نیز در ترجمه و قصههای قرآن(ص 342،355،7501،9701)و دیگر متون کهن دیده میشود:«تو بدین نشان بدانی که کی آن بنده نیکبخت بود تا بدبخت،ما که اهل زمینایم بچه نشان بدانیم؟»(ترجمه و قصههای قرآن،ج 1،ص 355)، «آفریدگار شما داناتر بشما،اگر خواهد رحمت کند شما را تا اگر خواهد عذاب کند شما را»(ترجمهء تفسیر طبری،ج 4،ص 009)؛(نیز نک.
مراحل ابدال ایشان به انشان چنین است: ens?a?n - es?s?a?n - e?s?a?n - awe?s?a?n (صورت پهلوی) «بناکاری»1 (مرحا): متاب روی خویش مردمان را و مهرو اندر زمین بناکاری 104 a ."