Abstract:
در این مقاله پس از تعریف زبان دین، زمینه های طرح آن و تعریف زبان قرآن، نقش و کارکرد زبان از دو منظر تاثیرگذاری و معرفت بخشی (جنبه ارتباط و حکایت مفاهیم دینی از واقعیات عینی) بررسی می شود، ازاین رو محور اصلی مقاله تحلیل نقش دوگانه معرفت بخشی و انگیزه بخشی زبان قرآن و دلایل توجیهی آن است، از این رو نخست اشاره می شود که غایت دین، هدایت انسان است، اما این هدف بدون ربط با واقعیت تحقق نمی یابد. در ادامه محتوای دین در دو سنخ گزاره ها و آموزه ها معرفی می شود. آنگاه مسئله ارتباط دین و اخلاق و عدم تساوی آنها بیان می شود. سپس با تبیین دو خصوصیت توام واقع گرایی و تحول آفرینی گزاره ها و آموزه های قرآن، چگونگی ارتباط با واقعیت در هریک از این دو سنخ جمله ها، توجیه و برای آنها استدلال آورده می شود.
Machine summary:
"پرسش کلیتر این است که:ملاک بایدها و نبایدهای شریعت چیست؟رابطه میان اوامر ونواهی دین که متعلق تکلیف مکلفین است و نتایج آنها،چگونه است؟آیا این رابطه تنهارابطهای قراردادی و وضعی است؛یعنی آیا مانند قراردادهایی است که میان عرف مردم هستکه در برابر چند ساعت کار،مبلغ معینی مزد تعیین میشود،خداوند هم مقرر کرده است نمازخواندن فلان مقدار پاداش دارد و این قرارداد قابل تغییر است؟یا رابطه میان خواستههایشریعت و کارهای انسان و نتایج آنها،رابطهای تکوینی و علی-معلولی است؛یعنی آیاهمانگونه که رعایت دستورات بهداشتی و تغذیه مناسب و پرهیز از سموم و میکربها موجبسلامت جسم انسان است،بایدها و نبایدهای شریعت نیز گویای ارتباط عینی و مصالح ومفاسد نفس الامری است و پیدایش سلامت و سعادت انسان در گرو پایبندی به آنهاست؟ برخی مصلحت و مفسده را به خود امر و نهی الهی ارجاع میدهند،اما دلایل عقلی ونقلی نشان میدهد که اوامر و نواهی خداوند برخاسته از یک رشته روابط عینی است که درمرحله پیشنی از سنت الهی در چگونگی آفرینش انسان و سیر استکمالی زندگی او نشأتگرفته است.
دلیل چهارم،قرآن و بیان دو هدف تزکیه و تعلیم برخی از آیات قرآن با صراحت بیان میکنند که این کتاب آسمانی هم هدف تعلیمی، معرفتبخشی و اصلاح بینشهای بشر نسبت به واقعیتهای عالم را دارد و هم هدف اصلاحبشر و تزکیه و ترغیب انسان به سوی کمال وجودی و تعالی را دنبال میکند: {/هو الذی بعث فی الأمیین رسولا منهم یتلو علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتابو الحکمة و إن کانوا من قبل لفی ضلال مبین."