Abstract:
تنباکو از جمله محصولات وارداتی است که در حیات فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایرانیان تاثیرگذار بوده است. در مورد کم و کیف ورود آن به ایران، چگونگی شیوع و مصرف این محصول، اختلاف نظرهایی وجود دارد که در این زمینه تحقیقات متعددی صورت گرفته است. مقاله حاضر نیز بر آن است تا با اتکا به اسناد، گزارش صحیح و دقیقی از آن ارائه دهد. شاید هیچ یک از محصولات کشاورزی به اندازه تنباکو در تاریخ معاصر ایران حائز اهمیت نبوده است. قرارداد انحصاری رژی، فتوای معروف میرزای شیرزای، خیزش و قیام عمومی بر ضد رژی که باید آن را مهم ترین حرکت در قبال دستگاه استبدادی قاجاریه تا پیش از انقلاب مشروطیت دانست، ناظر به همین معناست. امید اینکه مقاله حاضر بتواند مقدمه ای برای مطالعات بیشتر در این زمینه باشد.
Machine summary:
"متأسفانه گزارشهای معدودی از شواهدعینی مبنی بر استفادۀ واقعی تنباکو طی حکومت شاه عباس اول وجود دارد و نخستینمدرک در این زمینه،به قلم فرستادۀ سیاسی اسپانیایی دن گارسیا دی سیلوا فیگوئرا ncD) (aoreugiF ed avliS yaicraG در سال 1617 م،ثبت شده است.
3علی الظاهر،قدیمیترین ذکری کهدر ادبیات فارسی به میان آمده این رباعی از اهلی شیرازی متوفی 942 ه ق است: {Sقلیان ز لب تو بهرهور میگردد#نی در دهن تو نیشکر میگردد#بر گرد رخ تو دود تنباکو نیست#ابریست که بر گرد قمر میگردد4S}(1) esyeR nehcsisreP dnu nehcsitiwocsuM red gnubierhcseB eweN,suiraelO madA A,itroC raseaC nogE:546.
lov,(8661,siraP)sIov 2,esreP ed emuayor یک بازدیدکننده از ایران اوایل قری نوزدهم،اظهار میدارد کسانی که در سپاه،تنباکو استعمال میکردند،توسط حاملان چوب نیمسوز تعقیب میشدند،که خود برای آرامکردن یک سپاه کوچک کفایت میکردند.
aisreP dna aidnI tsaE fo tnuoccA weNA,reyrF (4)با رواج تنباکو در آسیا و اروپا،افعالی که برای قلیان و چپق و سیگار به کار میرفت،متفاوت بود:دودکردن،نوشیدن،کشیدن و خودرن.
این امر در مورد«بنگ»یا«حشیش»،مادۀنشئهکنندهای که دیرزمانی برای ایرانیان شناخته شده بود و مصرف متداول آن احتمالاپذیرش تنباکو را آسان کرده بود،مصداق ندارد.
lov,aisreP dna aidnI tsaE fo tnuoccA weN A,reyrF طبق روایت دومانس و تاورنیه،ازبکان به ایرانیان یاد دادند که تنباکو را با حشیش مخلوط کنند،ن.
شاه عباس اول بعد از بررسی عادات اسرافکارانۀسربازانش،استعمال تنباکو را ممنوع کرد،اما نوه و جانشینش،شاه صفی(42-1629 م)،ممنوعیت استعمال تنباکو را کمی بعد از به دست گرفتن قدرت در سال 1629 م بهعنوان بخشی از مجموعه تمهیداتی که جهت ایجاد مشروعیت و خشنودی مردم کشوردر نظر گرفته شده بود،لغو کرد.
lov,segayoV xiS seL,reinrevaT (2) dna aidnI tsaE fo tnuoccA weN A."