Abstract:
آل زبیر از جمله خاندان هایی اند که بعد از اسلام شهرت زیادی کسب کردند و در منـابع اسلامی نیز نام «زبیر بن عوام » و خاندان او مکرر ذکر شده است . این امر به نقـش آنـان در امور نظامی ، سیاسی و علمی صدر اسلام اشاره دارد. زبیر بن عوام نه تنهـا بـه عنـوان راوی احادیث پیامبر (ص ) بلکه به عنوان یک صحابی نقش موثری در وقایع صدر اسـلام داشته است و همسران ، فرزندان و موالی او آن وقایع و احادیث را از او نقل کرده اند. آثـار موجود بیشتر به بعد سیاسی این خاندان توجه داشتند، در حالی کـه نقـش علمـی ایـن خاندان به رغم دیرپایی و اهمیت آن مغفول مانـده اسـت . بـا توجـه بـه آنچـه در منـابع مختلف درباره نقل احادیث و روایات آل زبیر آمده ، ایـن مقالـه هـم بـه سرچشـمه هـای اطلاعات آنان می پردازد، و هم به چگونگی کسب احادیث و شیوه روایات آنـان و نیـز بـه نحوه انتقال و ارایه آنها به راویان هم عصر و طبقات بعدتر اشاره دارد.
Machine summary:
آگاهی های حدیثی و تاریخی آل زبیر از این جهت اهمیت دارد کـه نـه تنهـا مـأخوذ از کسـانی است که خود شاهد و دخیل در رویدادهای مذکور بودنـد، بلکـه بـه عنـوان حافظـان اطلاعـات اختصاصی خاندان ، آنها را به نسل های بعدی و موالی خود انتقال دادند چندان که بـا کـارگیری روش های خاصی که به مرور زمان شکل گرفته ، از منابع احادیث و اخبار صدر اسـلام بـی شـمار می آیند.
«أم کلثوم دختر عقبه » و همسر دیگر زبیر نیز ٤ حدیث از پیامبر(ص ) و یک روایت دربارٔە عبدالرحمن بـن عوف و روایتی درباره زبیر و سختگیری های او ـ مجموعـا ٦ حـدیث و روایـت ـ نقـل کـرده کـه حاصل مشاهدات زندگی مشترکش با زبیر است ٤.
ب) اطلاعات و آگاهی های غیر مستقیم : این شیوه از فراگیری بیشتر در راویان طبقه دوم به بعد از آل زبیر دیده می شود کـه بـه خـاطر سن کم خود یا تولدشان بعد از درگذشت پیامبر (ص )، زمان ایشان را درک نکرده بودند، گرچه عبدالله بن زبیر نیز در طبقه اول از این روش بهره برده بود.
ق )، می نویسد: « او و عـده ای نـزد نـافع مولی ابن عمر می رفتند و می گفتنـد: « اخبـاری را کـه نـافع از عبـدالله بـن عمـر شـنیده و در صحـیفه ای نوشته بود، نزدش قرائت می کردیم و به او می گفتیم : « ای ابو عبدالله ، همانا مـا نـزد تو (آن کتاب را) می خوانیم ، سپس می گوییم :« نافع برای ما حدیث کرد.