Abstract:
ایران بر اساس تکالیف سند چشم انداز در پی دستیابی به جایگاه والای تجاری منطقه ای بوده و برغم تلاش های وافری که مبذول داشته با چالش های متعدد درونی و بیرونی مواجه و با فرایند تجاری شدن فعالیت های اقتصادی، با توجه به عوامل محیطی (داخلی و بیرونی)، زمینه مناسب رشد و بازآفرینی خود را متناسب با مزیت ها و توانمندی های سرزمینی نیافته است. بدیهی است که ادامه این روند با نگرش به اهداف سند چشم انداز، مطلوب نبوده و نیاز به بررسی و پژوهش دارد. مقاله حاضر به تعیین «چشم انداز تجارت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران با رویکرد تحقق اهداف سند»، می پردازد. در این نوشتار پس از مطالعه منابع، عوامل اثرگذار مهم به صورت انتزاعی شناسائی و بااستفاده از آنها پرسشنامه تحقیق تنظیم و در نمونه آماری توزیع شده است. داده های حاصله پس ازمحاسبات آماری، با متد سلسله مراتبی (AHP) تحلیل و به این شکل ترکیب بندی و اولویت های «راهنمای چشم انداز تجارت منطقه ای ایران» تبیین و درآخر با ارزیابی موقعیت و اقدامات راهبردی SPACE، جهت گیری خطوط راهنمای تجارت منطقه ای کشور مشخص شده است. نتایج حاصله گویای این واقعیت است که جمهوری اسلامی ایران در ناحیه خطوط راهبرد رقابتی قرار دارد و از آن جایی که نقاط قوت کشور نسبت به فرصت های خارجی اندکی قوی تر است. لذا چنین استنباط می گردد که این راهنما باید درچارچوب «مکتب موقعیت یابی»و پارادیم «تلفیقی: سیستمی- اقتصایی» با گرایش « توسعه سطح صادرات»EP طراحی و واردات کشور جهت صادرات کیفی، مدیریت گردد؛ به عبارتی برای کاهش تهدیدات خارجی، نوعی رویکرد «درونزای برونگرا» لحاظ شود؛ تا بتوان با حضور فعال و سازنده در تعاملات منطقه ای و ملاحظه قابلیت های تجاری در عراق، به شکل 2+6 (جمهوری اسلامی ایران + عراق - و 4 کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس)، به اهداف مطلوب دست یافت .
Machine summary:
"اهم معضلات تجاری منطقهای است که با توجه بهوابستگی اقتصادی کلیه کشورهای منطقه به درآمدهای نفتی و واردات کالا از طریقآبراه حیاتی خلیج فارس،ترسیم فضای منطقهای و تبیین یک«راهنمای راهبردتجاری»برابر نمودار شماره-1(صفحه-3)و در نتیجه فراهم نمودن بستری که باید«راهبرد تجاری منطقهای کشور»براساس آن تدوین گردد،به یکی از مسائلراهبردی تبدیل شده است؛زیرا از جانبی تحقیقات و الگوهائی که تاکنون ارائهگردیده است،با توجه به سیر تحولات منطقهای،مسائل پیشرفت ملی و امنیت ملیو چگونگی پیوند و تعامل این دو مقوله در راستای تجارت منطقهای به درستیمورد تحقیق قرار نگرفته و به دلایل مختلف از جمله:نادیده انگاشتن اقتضائات داخلی یا عدم همخوانی با آرمان های اسلامی-انقلابی،ویژگیها و خصوصیاتفرهنگ تجاری،...
ا. ا؛ 9-اتخاذ سیاست حکمرانی خوب با رویکرد مردم سالاری دینی و الگویایرانی-اسلامی از سوی دولت با هدف تعمیق امنیت ملی و ارتقای وجهه بین المللیکشور جهت پیشرفت ملی تجارت خارجی و پویایی روابط منطقهای؛ 10-بسترسازی برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی از جمله همکاریواحدهای تولیدی داخلی با شرکتهای خارجی همگن به منظور بهرهبرداریمناسب از برندهای صاحب نام بین المللی در جهت استفاده از بازار،فناوریپیشرفته و ارتقای کیفی محصولات و افزایش قدرت رقابت در فضای منطقهای وبین المللی؛ 11-ضرورت نگرش صادرات محور در برنامههای اقتصادی و تلاش درجهت رفع موانع فرهنگی موجود در مواضع تجاری کشور با اولویت حضور فعال وسازنده جمهوری اسلامی ایران در راستای سند چشمانداز کشور و توجه بهپیدایش هنجارهای جدید در فرآیند تجارت جهانی؛ 12-استفاده مناسب از موقعیت ممتاز جغرافیایی(ژئوپلتیکی وژئواکونومیکی)کشور از جمله ترانزیت کالا و انرژی با توجه به قرار گرفتن در مرکزیت نسبی سه قاره،در میان دو حوزۀ اصلی ذخایر انرژی و..."