Abstract:
اندیشه مرحومه بودن امت اسلامی ـ که از دسته ای اخبار و روایات با محوریت عبارت «امتی امه مرحومه» قابل دریافت است ـ در صورتی که به معنای نبودن حساب بر امت مسلمان در سرای دیگر، یا عذاب افرادی از سایر امم به جای آنها باشد، ـ آن گونه که این دو معنا در برخی متون حدیثی نیز وارد شده است ـ با برخی آیات قرآن، و نیز دسته ای دیگر از روایات معتبر در تعارض صریح است. در این نوشتار به بررسی محتوایی این دسته اخبار و روایات پرداخته ایم تا میزان درستی دلالت آنها را بسنجیم. در این زمینه گونه های مختلف نقل این روایت را در منابع شیعی و اهل سنت مورد کاوش قرار داده و تلاش کرده ایم تا به فهمی درست از این روایات نزدیک شویم. نتیجه این کوشش آن بوده است که باید اصطلاح «مرحومه» را در عبارت «امتی امه مرحومه» به معنای «شایسته شفاعت»، ـ آن گونه که برخی از محدثان سده های میانه نیز بیان کرده اند ـ ، یا «شایسته رحمت»، به عنوان گونه ای تمجید، ـ آن گونه که از زمینه صدور برخی نقل های این دسته روایات بر می آید ـ بدانیم. عبارت های متاخر موجود در این مجموعه اخبار و روایات ـ که بر معاف بودن امت مسلمان از عذاب آخرت، و نیز در افتادن افراد مشرک به جای آحاد مسلمانان در آتش دوزخ دارد ـ افزوده های پسین به اصل ماثور «امتی امه مرحومه» بوده است که با هدف بیان معنای آن، به باور افزایندگان، به روایت اصلی افزوده شده اند.
Machine summary:
"بحار الانوار،ج 52،ص 181:«لی:الطالقانی،عن الجلودی،عن هشام بن جعفر،عن حماد،عن عبد الله بن سلیمان و کان قارئاللکتب،قال:قرأت فی الانجیل،و ذکر أوصاف النبی صلی الله علیه و آله إلی أن قال تعالی لعیسی:أرفعک إلی ثم اهبطک- &%05912FHOG059G% گونه دوم،نقلی است که در کتاب سلیم بن قیس هلالی،سلمان فارسی از امیر المؤمنین نقل کردهاست که آن حضرت سلمان را از این نکته آگاه کرده که یکی از یاران شیطان به شیطان گفته است کهبا نصب علی به خلافت از سوی رسول خدا صلی الله علیه و اله،چون امت مسلمان امام و خلیفه به حق خود را شناختهاند،دیگر راهی برای نفوذ شیطانی در آنها نیست،زیرا آنان امت«مرحومه»و«معصومه»هستند.
احمد به عنوان تدوینگر یکی از بزرگترین جوامع حدیثی اهل سنت،در دو جا از مسند خود مأثوریرا از ابو موسی اشعری،یکی از صحابه شناخته شده رسول خدا صلی الله علیه و اله،نقل میکند که آن حضرت امت خود رامرحومه خواندهاند که در آخرت بر آنها عذابی نیست و عذاب آنها تنها در دنیا به صورت قتل و زلزله وبلایاست.
باید توجه نمود که این روایت از موضوع موردنظر،از دو تن دیگر از تابعان نیز نقل شده است؛برای نمونه بخاری اینگونه میگوید که ابو برده از مردی که پدرش از انصار رسول خدا صلی الله علیه و اله بود،این حدیثرا شنیده است.
در مجمع الزوائد هیثمی مأثوری درباره این که در قیامت به جای هر مسلمان فردی به آتش افکندهمیشود،به عنوان یک روایت مستقل از روایت امت مرحومه،از رسول خدا صلی الله علیه و اله،وجود دارد که آن نیزهمانند مأثور امت مرحومه از ابو موسی نقل شده است."