Abstract:
آنچه در این مقاله سامان یافته است، بررسی تطبیقی احادیث «حلم» در نهج البلاغه با احادیث این موضوع در سایر منابع روایی است که به منظور تبیین تاثیر خانواده ی حدیث در فهم کامل از یک مفهوم اخلاقی است؛ به عبارت دیگر، غرض از این مقایسه آن است که معلوم گردد بسنده کردن به متون نهج البلاغه در یک موضوع، نسبت به مطالعه ی تمام روایات مربوط به آن، چه میزان در شناخت ما از حقیقت آن موضوع تفاوت خواهد داشت.
In order to demonstrate the impact of hadith family on full comprehension of a moral concept، the author of this paper makes a comparative study between hadiths concerning hilm (clemency) in Nahj al-Balagha and hadiths with the same topic in other hadith sources. In fact he tries to prove that utilizing other hadith sources when investigating a hadith is a must and we should not be content with the very first conception of a hadith.
Machine summary:
نمونه اول از امیر مؤمنان علی(علیه السلام)در کتاب شریف نهج البلاغه نقل شده است که فرمود:«من أحبنا أهل البیتفلیستعد للفقر جلبابا»؛هر کس ما اهل بیت(علیهم السلام)را دوست دارد،باید برای پوشیدن جامهی فقر مهیاباشد.
) همگامی علم و حلم با مطالعه گستردهی احادیث حلم،متوجه میشویم که برخی روایات از ارتباط نزدیک و تنگاتنگ دومفهوم«علم»و«حلم»سخن رانده و از همپایی و همگامی این دو موضوع یاد کردهاند که گاه بهصورت صریح و گاه به صورت تلویح و اشاره القاء کردهاند؛به عنوان نمونه،امام علی(علیه السلام)در خطبهیمتقین-که در آن بارها به همپایی این دو عنصر اشاره شده است-در بیان یکی از اوصاف پرهیزکارانمیفرماید: «فمن علامة أحدهم أنک تری له قوة فی دین...
اینک به بیان نمونههایی از این موضوعات میپردازیم: تفسیر معنای حلم روایاتی که در این موضوع وارد شده است،معمولا در پاسخ به پرسش راویان از ماهیت مفهوم حلمبوده است و نوع تفسیری که از جانب معصوم(علیه السلام)نیز ارایه گردیده،با ذکر مصداقهای مفهومحلم همراه بوده است؛به عنوان مثال امام هادی(علیه السلام)در پاسخ سؤال از معنای حلم فرمودند: قال سألت عن أبی الحسن علی بن محمد(علیه السلام)عن الحلم فقال:«هو أن تملک نفسک و تکظم غیظک»؛بردباری آن است که بر نفس خود مالک شوی و خشم خود را فرو ببری.
) مصادیق حلم از دیگر موضوعاتی که در لسان روایات حلم وارد شده،بیان اموری است که زیر مجموعهی مفهومحلم قرار گرفته و در واقع جزء مصداقهای آن شمرده میشود؛به عنوان نمونه،امام صادق(علیه السلام)درحدیث معروف«عنوان بصری»به این موضوع پرداخته و در بخشی از سفارشات خود فرمود:«...