Abstract:
صاحب بن عباد، ادیب، دانشمند و سیاستمدار بزرگ قرن چهارم هجری
بود.کتابخانه صاحب یکی از معتبرترین کتابخانههای ایران و جهان اسلام به شمار
میرفت.کتابخانهای که برای حمل کتابهای مذهبی آن به چهار صد شتر نیاز بود و فهرست
آن به ده جلد میرسید.به قول آرتورپوپ منابع آن معادل مجموع کتابخانههای سراسر
اروپا در قرن دهم میلادی بود.صاحب، کتابخانه خود را وقف عام کرده بود و بسیاری از
محققان بزرگ از آن بهرهها گرفتند.سلطان محمود غزنوی پس از تصرف شهر ری، دستور
سوزاندن کتابهای آن کتابخانه را داد.
Machine summary:
"عضو هیئت علمی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران یکی صاحب ری بود''''''''اسماعیل بن عباد‘‘، پس آن همه وزیران یکی شدند و بر وی تضریبها کردند و زشت گفتندش نزد شاهنشاه، چون وزیر آگاه شد ایشان جمله گرد کرد و گفت:شما را چه هنر است که مرا نیست؟تا بدان مرا پیش پادشاه بدی توانید گفت و کمترین هنر من قلم تراشیدن است و کیست از شما که قلم بتراشد و آن قلم یک بار بر دوات زند و از آن سطر تمام بنویسد؟همه عاجز شدند، شاهنشاه گفت:تو بتراش، بتراشید و بنوشت.
همگی آمار فوق میتواند صحیح باشد و این به علت دورههای مختلف زندگانی صاحب است که با گذشت زمان بر تعداد کتابهای آن افزوده شده است، اما همگی منابع، فهرست کتابهای آن را مشتمل بر 10 جلد دانستهاند که برایکتابخانه صاحب مقارن قرن دهم میلادی یعنی قرون وسطی تأسیس شد، دورانی که در اروپا و دنیای غرب عصر تاریک خوانده میشد و اختناق فکری در این جوامع حاکم بود.
آرتورپوپ ایرانشناس معروف در کتاب ''''''''شاهکارهای هنر ایران‘‘مینویسد:''''''''شاید کتابخانه شخصی مانند صاحب بن عباد در قرن دهم میلادی معادل مجمع کتابخانههای سراسر اروپا بوده باشد و بدیهی است کتابهای خوش خط مذهب اعلا در میان آنها کم نبود‘‘(2:156).
مابقی کتابها(غیر مذهبی)تا زمان ابو الحسن علی بن زید بیهقی نیز قابل توجه بوده است، زیرا بیهقی مینویسد: ''''''''من کتابخانه را پس از سوزانده شدن به دستور سلطان محمود را دیدم و میتوانم صعوبت حمل و نقل آن را از ری به بخارا و صحت نظر صاحب بن عباد را گواهی بدهم این کتابخانه چنان عظیم بود که فهرست آن شامل 10 مجلد کتاب میشد‘‘."