Abstract:
خداوند تعالی در دعوتی عمومی، خطاب به حضرت ابراهیم علیها السلام میفرماید:( و أذن فی الناس بالحج یأتوک رجالا و علی کل ضامر یأتین من کل فج عمیق ) . [1]«(ای ابراهیم) مردم را دعوت عمومی به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکبهای لاغر، از هر راه دوری سوی تو آیند.»البته وجوب حج با تمام اهمیتیکه دارد، تنها یکبار در طول عمر واجب می شود و وجوب آن بر مکلف مستطیع فوری است؛ یعنی باید آن را در سال اول استطاعت بهجا آورد و اگر درک آن متوقف بر تهیة مقدماتی باشد، باید فراهم نماید و در صورت تأخیر، حج بر وی مستقر میشود.منظور از استطاعت، تنها طاقت و توانایی نیست بلکه مراد استطاعت شرعی است که شارع مقدس در انجام حج، افزون بر قدرت عقلی، آن را معتبر شمرده است.در وجوب حج، علاوه بر مصارف رفت و برگشت، داشتن ضروریات زندگی و آنچه که در معیشت بدان نیاز هست، شرط است. پس اگر ضروریات زندگی یا پول آنها را، در حج صرف کند، حج او حجةالاسلام محسوب نمیشود. در تحقق استطاعت، افزون بر استطاعت مالی، استطاعت بدنی و زمانی و طریقی نیز شرط است.«استطاعت بدنی»، به این معنا است که انسان توان لازم جهت رساندن خویش به مشاعر و انجام مناسک را داشته باشد.«استطاعت زمانی»، یعنی شخص بتواند به موقع به حج برسد و تمام اعمال را بهجا آورد.«استطاعت طریقی»، آن است که مسیر برای رسیدن به اعمال حج باز باشد و خطری هم در راه نباشد. اگر شخصی بدون استطاعت مالی، حج بهجا آورد، این حج مستحبی است و کفایت از حج واجب ن می کند.اجازة شوهر در حج واجب لازم نیست و اگر زن حامل باشد و یا کودک شیرخوار داشته باشد و چنین سفری برای آنها خطر آفرین باشد، این وضعیت مانع از استطاعت مادر می شود.
Machine summary:
"» [22] حفظ استطاعت مالی اگر استطاعت مالی حاصل شد و استطاعتهای دیگر موجود نبود، آیا باید استطاعت مالی حفظ شود تا شرایط دیگر نیز تحقق یابد؟ مسأله دارای چند فرض است: * فرض نخست، در سالیکه استطاعت مالی حاصل شده، امکان اعزام فراهم است؛ حضرت امام1 در این مورد میفرماید: «کسی که استطاعت مالی دارد، اگر در سال استطاعت، با ثبت نام یا غیر آن، میتواند به حج برود، باید هزینه را نگهداری نماید؛ ولی اگر در همان سال، از هیچ طریقی، رفتن به حج ممکن نیست، مستطیع نشده و نگهداری پول لازم نیست.
استطاعت در بانوان شیر ده زنانی که به کودک شیر میدهند وکودک تنها از راه شیر مادر تغذیه میشود و امکان همراهی کودک با مادر در سفر وجود ندارد، در این صورت اگر مادر کودک را رها کند و به حج رود، آیا حج او مجزی است؟ مسأله طبق قاعده قابل جواب است و قاعدهای که در این جا کاربرد دارد، همانا قاعدة «لا ضرر» و «لا حرج» است؛ یعنی اگر همراه بردن کودک، برای کودک یا مادر موجب حرج و ضرر باشد و از سویی نمیتوان کودک را در موسم حج تنها گذاشت، نا گزیر باید بگوییم شیر دادن مادر، مانع از استطاعت است و در نتیجه، حج مادر، حج غیر مستطیع است که کفایت از حجة الاسلام نمیکند."