Abstract:
تحقیق حاضر تلاشی در جهت بررسی و مقایسه ی انسجام متنی، در سبک های خراسانی و عراقی است، بدین منظور داستان های حسنک وزیر و افشین و بودلف از تاریخ بیهقی به عنوان نمونه ای از نثر سبک خراسانی و داستان های شیر و گاو و بوف و زاغ از کلیله و دمنه به عنوان نمونه هایی از نثر سبک عراقی، بر اساس الگوی انسجام متنی هلیدی و حسن (1976) مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار گرفت. عوامل انسجامی در این الگو، عوامل دستوری، واژگانی، پیوندی است که هر کدام دارای زیرشاخه هایی هستند. وجود این عوامل متن را از نوشته های پراکنده متمایز ساخته و متن را منسجم و همبسته می سازد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که در هر دو اثر عوامل پیوندی بیش ترین درصد را به خود اختصاص دادند و عوامل دستوری و واژگانی به ترتیب در جایگاه های بعد قرار داشتند. در کل عوامل انسجامی در تاریخ بیهقی خیلی بیش تر از عوامل انسجامی در کلیله و دمنه بود، به طوری که عوامل انسجامی در تاریخ بیهقی 39/82 درصد و در کلیله و دمنه 20/86 درصد از کل واژگان را به خود اختصاص داده است. برای مشخص کردن معناداری تفاوت بین عوامل انسجامی به کار رفته در دو اثر از«مجذور خی» استفاده شد و نشان داده شد که تفاوت ها در اکثر موارد معنادار بوده است. با توجه به این شیوه ی تحلیل می توان، برای سبک های ادبیات فارسی از دیدگاه انسجام متنی ویژگی های خاصی را برشمرد که بر اساس آن متون متعلق به سبک ها را طبقه بندی و مقایسه کرد.
The present research is an attempt to investigate and compare textual cohesion in khorasani and Iraqi styles. As such‚ the stories of ″Hasanak vazir″ and ″Afshin an Budolof from Tarikh Beyhaghi are examples of Khorasani style and stories of ″Shir and Ghav″ and ″Buf and Zagh″ from ″Kelileh and Demne″ as examples of Iraqi Style were analyzed and compared based on the model introduced by Halliday and Hassan (1976).
The results of the study indicated that in both styles the linking factors were used more than grammatical and lexical factors. In general‚ 39.82 % of the whole lexical items in ″Tarikh Beyhaghi″ were those that made textual cohesion possible. This number declined to 24.86% in Kelileh and Demneh. The chi-square test was also used in order to see whether the difference between cohesive elements in the two styles were significantly different or not. It was found out that in many cases the difference was significant leading to the conclusion that the Khorasani and Iraqi styles are significantly different in terms of textual cohesion.
According to the obtained results one can‚ in view of textual cohesion‚ consider special characteristics for Persian literature based on which the texts of Persian literature can be compared and classified.
Machine summary:
"انسجام متنی ابزاری زبانشناسی برای شناخت سبکهایادبیات فارسی علی رضا احمدی{o*o}-اصلان استواری{o**o} چکیده {IBتحقیق حاضر تلاشی در جهت بررسی و مقایسهی انسجام متنی،درسبکهای خراسانی و عراقی است،بدینمنظور داستانهای حسنک وزیر و افشینو بودلف از تاریخ بیهقی به عنوان نمونهای از نثر سبک خراسانی و داستانهای شیرو گاو و بوف و زاغ از کلیله و دمنه به عنوان نمونههایی از نثر سبک عراقی،براساس الگوی انسجام متنی هلیدی و حسن(1976)مورد تجزیه و تحلیل و مقایسهقرار گرفت.
تجزیه و تحلیل دادهها جدول شمارهی 1:در هردو اثر به طور کلی (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود)همان طور که مشاهده میشود در جدول شمارهی(1)در هردو اثر عاملپیوندی بیشترین عامل انسجامی را به خود اختصاص داده است؛در تاریخ بیهقی18/09 درصد و کلیله و دمنه 7/76 درصد از کل واژگان عامل پیوندی است و درمقایسه با هم عامل پیوندی در تاریخ بیهقی از کلیله و دمنه بیشتر است.
همان طورکه نمودار نشان میدهد عوامل پیوندی،دستوری واژگانی در تاریخ بیهقی در مقایسهبا کلیله و دمنه بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است و این نشاندهندهیاین است که عوامل انسجامی در تاریخ بیهقی در مقایسه با کلیله و دمنه بیشتر است.
همان طور که ذکر شد هردو اثر از نظر ترتیب استفاده از عوامل انسجامی باهم شباهت دارند؛یعنی در هردو اثر به طور جداگانه عوامل پیوندی،دستوری وواژگانی به ترتیب در جایگاههای اول تا سوم قرار دارد ولی در مقایسه با یکدیگر،اینعوامل در تاریخ بیهقی از نظر تعداد بیشترین را به خود اختصاص داده است."