Abstract:
پلنتینگا، بر مبنای معرفت شناسی اصلاح شده، باور به وجود خدا را از جمله باورهای واقعا پایه می داند که در توجیه و تضمین خود، به هیچ شاهد و دلیلی متکی نیست. دیویس معتقد است که نظریه پلنتینگا در باب توجیه و تضمین باور به خدا، هر چند عموما برهان تجربه دینی به شمار نیامده، اما واقعا چنین است. این مقاله، با بررسی جوانب گوناگون دیدگاه پلنتینگا، می کوشد با به دست دادن صورت بندی پیشنهادی برای برهان تجربه دینی بر اساس دیدگاه پلنتینگا، دشواری های ادعای دیویس را نشان دهد. البته از آنچه پلنتینگا درباره حس خداشناختی مطرح کرده، می توان در بحث تجربه دینی بهره برد و از آن برای تبیین وقوع دسته ای از این تجربه ها سود برد. از نظر او، وقوع زمینه ای مناسب، به فعالیت حس خداشناختی می انجامد، که وقوع تجربه باورساز را به همراه دارد و آن، باور به گزاره ای مربوط به خدا را نتیجه می دهد.
Machine summary:
"حال آیا میتوان گفت معرفت مبتنی بر حس خداشناختی، ناشی از تجربة دینی است؟ یعنی معرفتی تجربی است و تضمین آن از راه تجربه به دست میآید؟ از نظر پلنتینگا، برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید پرسشهای دیگری را پاسخ دهیم که ربط چندانی به بحث کنونی ندارد؛ مثلا معنای اینکه تضمین یک باور ناشی از تجربه (دینی یا غیر دینی) است، چیست؟ از این رو، او ترجیح میدهد که پرسش فوق را بدون پاسخ بگذارد؛ چرا که هدف اصلی وی در اینجا، تبیین چگونگی عملکرد حس خداشناختی است.
به نظر پلنتینگا، این گونه استدلالها اصلا نشان نمیدهند که ادراک خداوند ناممکن است؛ یا تجربة دینی، تجربهای شناختی نیست؛ و یا معرفت به خدا از راه حس خداشناختی امکان ندارد، و در عین حال تأکید میکند که در دیدگاه او، باور به خدا ـ که از راه حس خداشناختی حاصل میشود ـ لزوما باوری ادراکی نیست و حتی نمیتوان گفت که تضمین این باور، از راه تجربه تأمین میشود (Plantinga, 2000, pp.
بررسی اشکالهای دیویس دربارة اشکال دوم دیویس چند ملاحظه وجود دارد: 1ـ در اینجا سه نوع تجربه را باید از هم تفکیک کرد: الف) احساس حضور خداوند بدون هیچ صورت حسی یا شبهحسی (موردی که آلستون بر آن تأکید دارد و از آن، به تجربة عرفانی یا تجربة خدا یاد میکند و برای اثبات خدا، به آن تمسک میجوید)؛ ب) تجربهای که فرد در آن صرفا تمایلی طبیعی دارد برای باور به اینکه متعلق آن تجربه را خداوند پدید آورده است، مانند وقتی که به گل مینگرد و تمایل دارد باور کند که آن گل را خدا آفریده است؛ ج) تجربههایی که با وجود خدا، به بهترین وجه میتوان آنها را تبیین کرد."