Abstract:
دراندیشه دینی, فطرت» نظریهای است مبتنی براین بیان که نوع انسانها
ماهیت واحدی دارند و دارای یک سلسله حالات ثابت و مشترکند که
میتواند خاستگاه نظام ارزشی» شناختی و رفتاری معین و واحد نیز باشد.
همچنین تنها نظامی معتبر و صحیح است که در حقایق و واقعیتها ریشه
داشته باشد و تنها از آنها تغذیه کند. مقاله با بیان دیدگاه و نگرش دینی و
فرادینی اندیشمندان از یک سو به تبیین فطرت به معنای اصل مشترک
انسانها میپردازد و از سوی دیگر با بیان فرهنگ به معنای نظامی از
رفتارهای بایسته و شایسته به این نتیجه میرسد که وقتی واقعیات و
تکوینیّاتی هست که همة انسانها در آن مشترکند» چرا نتوان نظام ارزشی,
شناختی و تشریعی معتبر صحیح و معینی داشت که بتواند همة آدمیان را به
خیر سعادت و کمال رهبری کند؟
این فرهنگ واحد به پشتوانة فطرت بشری چیزی جز آموزههای گران قدر
مهدویت نیست. فرهنگ مهدویت. دکترینی جهان شمول است که هرچند
نیازی برخاسته از درون همة انسانها و موافق فطرت آنهاست.»
جهتدهنده نیازهای متعالی آنان در جهان بیرون نیزهست که به دلیل
ثبات, همهزمانی و همهمکانی بودن» منشا و ملاک اعتبارو صحت
همیشه»ء درهمهجا و برای همه جامعهها مطلوب است و دیگر نظامها و
فرهنگها بسته به میزان اختلافی که با آن دارند» ارزشیابی خواهند شد.
Machine summary:
"حال سؤال این است که کدام دیدگاه بر دیگری ترجیح دارد؟ کدام دیدگاه، تصور درستی از فرهنگ ترسیم میکند؟ آیا فرهنگ، توجه به سازوکار رفتاری انسانهاست یا توجه به آرمانهایی که باید بدان دست یافت؟ از میان اندیشمندان مسلمان نیز علامه محمدتقی جعفری تعریفی از فرهنگ ارائه میدهد که به هر دو حیطه توجه دارد: ماهیت فرهنگ، کیفیت و شیوۀ بایسته یا شایسته برای پدیدهها و فعالیتهای حیات مادی و معنوی انسانهاست که مستند بهطرز تعقل سلیم و احساسات تصعیدشدۀ آنان در «حیات معقول» میباشد.
بنا بر نظریۀ اصالت فطرت و اینکه وجود اجتماعی انسان و زندگی اجتماعی او (روح جمعی جامعه)، وسیلهای است که فطرت نوعی انسان برای وصول به کمال نهایی خود انتخاب کرده است، باید گفت جامعهها، تمدنها و فرهنگها به سوی یگانه شدن، متحدالشکل گردیدن و در نهایت امر، در یکدیگر ادغام شدن سیر میکنند و آیندۀ جوامع انسانی، جامعۀ جهانی واحد تکامل یافته است.
124 شهید مطهری نیز از دیدگاه دیگری به این مهم مینگرد و به باور او، در فطرت و گوهر تاریخ، حرکت تکاملی وجود دارد: بر حسب بینش انسانی تاریخ، تاریخ مانند خود طبیعت به حکم سرشت خود، متحول و متکامل است؛ حرکت به سوی کمال، لازمه ذات اجزای طبیعت و از آن جمله تاریخ است.
Notable people in psychology of Religion, By Micheael E, Nielsen, phD.
(مفردات، کلمه فطر) در النهایة در شرح و ترجمه حدیث معروف نبوی «کل مولود یولد علی الفطرة» مینویسد: مراد از فطرت آن است که انسان با سرشت و طبیعتی دینپذیر، قدم به عرصه وجود مینهد و اگر موانع رشد در برابر این حالت ربانی در کار نباشد انسان، جز به "دین" روی نیاورد."