Abstract:
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان به طور گسترده به نقد و بررسی روایات تفسیری اقدام کرده است. یکی از تفاسیری که علامه بیش از دیگر تفاسیر به نقد و بررسی آن پرداخته است، تفسیر الدرالمنثور اثر جلال الدین سیوطی می باشد. این کتاب یکی از منابع تفسیری علامه طباطبایی در تصنیف المیزان بوده که گاهی از نظریات و روایات مذکور در این تفسیر به عنوان موید نظر خویش استفاده کرده و از طرف دیگر بخش قابل توجهی از تفسیر گران سنگ المیزان به بررسی روایات این کتاب اختصاص یافته است. بر این اساس، علامه از طریق: 1- بررسی روایات به تنهایی (یعنی بدون بهره گیری و نوع استفاده سیوطی از روایات) و 2- بررسی اجتهاد و نوع به کارگیری سیوطی از روایات، به نقد و بررسی اقدام کرده است. بدین سان گاه روایات این کتاب را به دلایلی از قبیل: مطابقت با قرآن، همسویی با نظر تفسیری خویش و هماهنگی با روایت صحیح معصومین تایید کرده و گاه به دلایلی نظیر: مخالفت با قرآن و سنت، جعلی بودن روایت و عدم صلاحیت روایت برای تفسیر آیه نقد و رد کرده است.
Machine summary:
ایشان در تفسیر المیزان از منابع تفسیری بسیاری بهره گرفته است و علاوه بر استفاده از دیدگاههای دانشمندان و مفسران پیشین، بهطور گسترده به بررسی و ارزیابی نظریات آنها و روایاتی که برای تفسیر آیات ذکر کردهاند؛ پرداخته و گاه با توجه به قرائن و شواهد قرآنی، روایاتی را پذیرفته و گاه برخی روایات و دیدگاههای مفسران را نقد کرده است.
برای نمونه یکی از بررسیهای مؤلف المیزان که سند روایت را ضعیف شمرده است، ذکر میکنیم: ضعیف شمردن روایت به علت موقوف بودن در کتاب الدرالمنثور آمده که ابن ابیحاتم، ابوالشیخ، ابنمردویه و بیهقی در کتاب دلائل و ابنعساکر در تاریخ خود از ابنعباس روایت کردهاند که ذیل آیه: فأنزل الله سکینته علیه (توبه/40) گفته است: بر ابیبکر (در حق ابیبکر) نازل شد؛ زیرا رسولخدا همواره بر سکینتی از پروردگار خود بود<FootNote No="142" Text=" سیوطی، جلالالدین، الدرالمنثور، ج7، ص245.
"/> دو - مطابقت روایت با سیاق آیه در تعیین معنای آیه سیوطی ذیل برخی از آیات، روایاتی را از معصومین( نقل کرده است؛ علامه در برخی موارد به دلیل سازگاری این روایات با سیاق آیات، آنها را پذیرفته و در تفسیر آیات بهکار گرفته است.
علامه طباطبایی پس از ذکر این روایت میگوید: «این حدیث مخالف با کتاب خدا و سنت است و هیچ وجهی نیست که آن را حمل بر ترک اولی از گناهان بکنیم؛ زیرا ترک اولی عذاب ندارد<FootNote No="185" Text=" طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج12، ص415.
علامه میگوید: «این روایت از باب جری است و نمیتواند تفسیر آیه باشد»<FootNote No="191" Text=" طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج13، ص521.