Abstract:
در بیشتر منابع حدیثی وتاریخی اهل سنت از جمله صحیح بخاری، صحیح مسلم،تفسیر طبری، الدر المنثور،تاریخ طبری و... روایاتی در باب آغاز نزول قرآن نقل شده است که اهل سنت به آنها استناد میکنند. نگارنده ابتداء به نقل این روایات پرداخته و سپس آن را ازجهات سندی و متنی مورد ارزیابی قرارداده است و در نهایت به این نتیجه رسیده است که از جهت سندی، روایات فوق مرسل تلقی شده وقابل اعتماد نیست؛ زیرا سند هیچ یک از این روایات به پیامبر صلی الله علیه و آله ختم نمیشود و راویانی غیر ثقه در سند آن وجود دارد که به هنگام نزول نخستین آیات قرآن بر پیامبر صلی الله علیه و آله به دنیا نیامده بودند و نیز شاهد نقل آن واقعه از آن حضرت نبودهاند. همچنین نگارنده، روایات فوق را ازجهت متنی به دلیل اختلاف نقلها در ساختار روایات مذکور ونیز وجود مطالبی همچون: تعبیر از نخستین وحی نازله با عنوان رویای صالحه، ترس واضطراب پیامبر صلی الله علیه و آله به هنگام دریافت نخستین وحی نازله وافسانه ورقه بن نوفل ( رجوع آن حضرت به یک راهب مسیحی برای رفع ترس و اضطرابش از نخستین وحی نازله) دراین روایات، مورد نقد قرارداده وتمام روایات فوق را ساختگی وجعلی دانسته است و در پایان به ذکر روایاتی از شیعه در مورد آغاز نزول قرآن پرداخته که هم از جهت سندی مورد اعتماد است وهم از نظر متنی متقن و قوی هستند.
Machine summary:
"17 علامه طباطبایی رحمه الله نیز با استناد به آیاتی از قرآن در ذیل تفسیر سوره علق در رد این داستان خیالی مینویسد: «[در این داستان] به وی (پیامبرصلی الله علیه و آله) نسبت داده شده که اضطراب درونیش نایل نشد، تا وقتی که مرد نصرانی – ورقه بن نوفل- که خود را بر رهبانیت زده بود و به نبوتش شهادت داده آن وقت اضطرابش زایل شد، با اینکه خدای تعالی درباره آنجناب فرموده: ﴿قل إنی علی بینة من ربی﴾ و چگونه ممکن است چنین کسی از سخنان یک نصرانی تحت تأثیر قرار گیرد و برای آرامش خودش محتاج به آن باشد، مگر در آن سخنان چه حجت روشنی بوده؟ و مگر خدای تعالی درباره آنجناب نفرموده: ﴿قل هذه سبیلی أدعو إلی الله علی بصیرة أنا ومن اتبعنی﴾ و آیا اعتماد کردن به قول ورقه بصیرت است و بصیرت پیروانش هم همین است که ایمان آوردهاند به کسی که گفتاری بی دلیل ایمان آورده و اعتماد کرده؟ و آیا وضع سایر انبیاء هم بدین منوال بوده و آنجا که خدای تعالی میفرماید: ﴿إنا اوحینا إلیک کما اوحینا الی نوح و النبیین من بعده﴾ امت این انبیاء هم اعتمادشان به نبوت پیغمبرشان برای این بوده که مثلا مردی به مثل ورقه گفته است که نوح یا صالح پیغمبرند؟ قطعا پایه تشخیص نبوت یک پیامبر این قدر سست نیست؟ بلکه حق این است که نبوت و رسالت ملازم با یقین صد در صد شخص پیغمبر و رسول است، او قبل از هر کسی دیگر یقین به نبوت از جانب خدای تعالی دارد و باید هم چنین باشد، روایات وارده از ائمه اهل بیت علیه السلام هم، همین را میگویند»18 3."