Abstract:
یکی از طولانیترین جنگهایی که تاریخ به خود دیده، جنگهای صلیبی است که نزدیک به دو قرن، بهانة قلمفرسایی مورخان شده است. اینکه علت این جنگها چه بوده و آغازگران و ادامهدهندگان این جنگها در مشروعیتبخشی به این خشونتها چه توجیهی داشتهاند، و اینکه جهاد مسلمانان در برابر متجاوزان مسیحی در اندیشة فقیهان معاصر این جنگها چه ماهیت و مبنایی داشته است، جای بحث و تأمل دارد.فرضیة اصلی این نوشتار آن است که جنگهای صلیبی، نمونة تمامعیاری از جنگهای مقدس بودهاند که آموزهسازی روحانیان مسیحی در باب «جنگ عادلانه» نتوانسته است ماهیت آنها را تغییر دهد؛ زیرا روایات تاریخی از این جنگها، اجازة انطباق آنها با آموزة جنگ عادلانه را نمیدهد. جهاد مسلمانان با صلیبیها نیز ـ چه در قالب جهاد به ظاهر ابتدایی و چه در قالب جهاد تدافعی و پیشدستانه ـ ماهیت جهاد دفاعی داشته است که فقیهان شیعه و سنی معاصر این جنگها، آن را مشروع دانستهاند.
Crusades are among the longest wars throughout the history which has given historians opportunities to use them as pretext to write about them for two centuries. The reason for these wars، what justification their initiators and wagers had to legitimate these violent wars and what were the nature and principles of Muslims' Jihad against these Christian aggressors in thoughts and views of contemporary jurists are topics which require discussion and reflection.
The main hypothesis of the present paper is that Crusades have been the perfect example of holy wars which the new doctrines proposed by Christian clerics on "just war" have not been able to change their nature، because the historical reports about these wars do not allow for their conformity with just war doctrine. Muslims' Jihads against crusaders – whether as preemptive Jihad or as defensive and preventive Jihads–were defensive in nature which contemporary Sunni and Shi’ī jurist consider them as legitimate.
Machine summary:
"محمد حمیدالله با بهرهگیری از آیات قرآن این ادله را چنین برمیشمرد: جهاد برای خدا و در راه خدا باشد؛ به قصد دفاع انجام شود؛ با اعمال کمترین تجاوز صورت گیرد؛ حق جنگیدن، شامل کشتن دشمن است در هرجا که یافت شود تا اینکه از محلی که به زور تصرف کرده، بیرون رانده شود؛ خونریزی در حریم خانة خدا ممنوع است؛ مگر آنکه به منظور دفاع مشروع باشد؛ با رعایت دقیق معاهدات و دیگر تعهداتی انجام شود که با غیرمسلمانان بسته شده است؛ 255 بنابراین افروختن آتش جنگ برای اجبار مردم به پذیرش اسلام به هیچوجه تجویز نشده و به یقین هیچ جنگی نیز، برای جاهطلبیهای مادی (از قبیل توسعهطلبی، خودستایی و موارد مشابه) مجاز نیست.
این ادعا که مسلمانان مسیحیان بیتالمقدس را آزار و اذیت میکردند، نه تنها به روایت مورخان مسلمان، بلکه به شهادت راویان مسیحی نیز، رد شده است؛ بنابراین مبنای مشروعیتی که در آموزههای آگوستین و آکویناس برای نجات همکیشان از درد رنج کافران مطرح شده است، رد میشود؛ البته این دلیل به خودی خود، دلیلی عادلانه به شمار میرود؛ چنانکه یکی از ادلة جهاد مسلمانان بر ضد صلیبیها نیز، کمک به همکیشان مظلومشان بود؛ اما علت رد این روایتها در باب مشروعیت جنگهای صلیبی این است که واقعیت عینی نداشتهاند.
در برابر، توجیه فقیهان مسلمان معاصر جنگهای صلیبی از جهاد مسلمانان در برابر صلیبیهای متجاوز، نخست به این جهادها ماهیت دفاعی میبخشد: دفاع در برابر تجاوز صلیبیها تا اخراج آنها از سرزمینهای اسلامی که یک هدف و دلیل مشروع در توسل به جنگ شناخته شده است و نیازی به اذن مرجع صالح هم ندارد."