Abstract:
محمد بن محمد بن ابی‌طالب تبریزی، مشهور به همام طبیب، از ریاضیدانان، اطباء و منجمین گمنام سده هشتم و نیمه
نخست سده نهم هجری است.وی برادر نظام الدین شامی (زاده 740 ه. ق) دانشور و تاریخ نگار نامی دستگاه آل جلایر و
دوره تیمور گورگانی است. از همام طبیب دو رساله به نامهای تبصرة أولی الالباب فی علم الحساب و رساله در معرفت مواقیت
لیل و نهار باقی مانده است. وی در استنساخ نیز دست داشت و دو رساله از برادرش نظام الدین شامی را با عناوین بلوهر و
بیوذسف و رساله مجدولی در ذکر عترت نبی کتابت کرده است.
Machine summary:
"همام طبیب، چند رساله در دانش ریاضیات و نجوم تألیف کرده بوده، که تاکنون دستنویس دو رساله به نامهای تبصرة أولی الألباب فی علم الحساب و رساله در معرفت مواقیت لیل و نهار از گزند و آفت روزگار برون جسته و باقی مانده است.
تبصرة أولی الألباب فی علم الحساب: همام طبیب، این رساله را در سال 813 ق برای بهره و استفاده نظام‌الدولة و الدین، نجم الاسلام و المسلمین، محمود کاشی12 از دانش حساب، در مقدمه‌ای و سه مقاله و خاتمه‌ای تألیف و تدوین کرده است.
محمود کاشی بعد از فراغت از قرائت الملخص فی الهیئة چغمینی (درگذشته 745 ق)، می‌خواست استخراج تقویم کواکب و حل زیج ایلخانی خواجه نصیرالدین طوسی (597 ـ 672 ق) را انجام دهد، و همام طبیب برای بهره تمام وی از علم حساب، این رساله را با استفاده از کتب استادان این فن و آموخته‌های خود تألیف کرده است.
أما بعد، چون فرزند، مولانا اعظم اعدل اعلم، سلالة أعاظم العلماء الراسخین، جامع المعقول و المنقول، حاوی الفروع و الأصول، ذو ذهن الوقاد و الطبع النقاد و الفکر السلیم و الفهم المستقیم، أقضی القضاة و أعدل الولاة، المختص بالکمالات الملکیة و الملکات الکمالیة، نظام الدولة و الدین، نجم الأسلام و المسلمین، محمود الکاشی ـ أطال الله بقاءه و زاد فی مدارج الفضل إرتقاءه ـ بعد از آن که از قرائت شرح ملخص هیئات [کذا [که منسوب است به امام محقق و فاضل مدقق، شرف الملة و الدین، محمود الچغمینی ـ تغمده‌الله بغفرانه ـ فارغ شد، هوس استخراج تقویم کواکب و حل زیج ایلخانی سلطان المحققین، نصیرالحق والدین الطوسی ـ قدس الله سره العزیز ـ کرد، خواستم که او را از علم حساب بهره تمام باشد، این رساله از کتب قوم و آنچه استفاده کرده بودم از استادان ـ تغمدهم الله بغفرانه ـ جهت خدمتش جمع کردم مشتمل بر قوانین کلی هوایی و عمل به تخت و تراب."
(
, 
, 
)
