Abstract:
نسبت قرآن و سنت، از دیرباز مورد توجه محققان بوده است. مبحث حجیت ظواهر کتاب در منابع اصولی، عهدهدار تحقیق ابعادی از موضوع است. برخی گمان کردهاند که حجیت ظواهر کتاب، نوعی استقلال در فهم آیات کریمه را به ارمغان میآورد. این مقاله درصدد است نشان دهد که حجیت فهم از ظواهر کتاب، بعد از فحص از روایات و اخبار حاصل میشود و بر موضوع ضرورت فحص، عموم عالمان اصولی و زعمای اخباری تأکید و تصریح کردهاند. در پایان به تأثیر احتمالی موضوع بحث مقاله در باره تفسیر قرآن با قرآن اشاره، و از ارباب تحقیق برای پرداختن به موضوع دعوت شده است.
Machine summary:
"وی میگوید:این روایات بر این دلالت ندارند که عمل به ظواهری که معنای روشنی دارد، بعد از فحص از نسخ و تخصیص و اراده خلاف ظاهر آنها در اخبار، منعی داشته باشد (شیخ انصاری: ج 1، 92)؛سپس مرحوم شیخ توضیح میدهد که ظواهر اخباری که از تفسیر به رأی منع میکند، متوجه مخالفان اهل بیت علیهمالسلام است که به قرآن بسنده میکنند و به سخن اهل بیت توجه ندارند و حتی با فهم خود از قرآن به امامان علیهمالسلام ایراد میگیرند؛ در حالیکه از بدیهیات تفکر شیعه این است که سخنان معصومان علیهمالسلام بر ظواهر قرآن مقدم، و در حکم قرینهای است که اگر کنار قرآن لحاظ شود، معنای کلام الاهی قابل تحصیل و حجت میشود و سرانجام شیخ پس از بیان مطالبی نتیجه میگیرد که استفاده از ظواهر کتاب پس از فحص از روایات با اخبار مذکور، منافاتی ندارد:خلاصه، مقتضای انصاف این است ظهور اخبار مذکور را در این ندانیم که از عمل به ظاهر کتاب بعد از فحص و جست و جوی ادله دیگر و به ویژه آثار وارده از معصومان: نهی کرده باشند (همان، 93).
بر اساس این ارزشگذاری، اگر حجیت را در معنای مورد نظر اصولیان که حکم مراد جدی متکلم است، در نظر بگیریم، حجیت ظواهر کتاب بدون مراجعه به قراین منفصل آن، در حد اسناد یک معنا به ظواهر آیات و نه دین، معتبر است که این کار را در تفسیر قرآن با قرآن میتوان انجام داد؛ اما حجیت ظواهر کتاب که بعد از فحص از قراین و اعمال اثر آنها باشد در حد اسناد به دین بوده و میتوان به آن معتقد شد و عمل کرد."