Abstract:
«ارزششناسی» یکی از موضوعات مهم فلسفه تعلیم و تربیت است که به روش تعقلی و استدلالی، یا بر اساس عقل و یا بر اساس عقل مستفاد از وحی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. در این نوشتار، نقش توحید در ارزششناسی فلسفه تعلیم و تربیت بر اساس آموزههای قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده معتقد است بر اساس آیات قرآن کریم، تنها اعمال متقین در دایره ارزش قرار میگیرد و حد نصاب پذیرش هر مطلوبیتی به عنوان یک ارزش، دو مؤلفه ایمان و نیت است که نخستین درجه تقوا را به خود اختصاص میدهند. از آنجا که توحید در افزایش ایمان و خلوص نیت و در نهایت افزایش تقوا نقش کلیدی دارد، در گسترش و ارتقای ارزشهای حقیقی در فرد و جامعه نیز محوریت منحصر به فرد دارد. به این معنا که هر گاه توحید علمی و عملی در فرد و جامعه رسوخ پیدا کند، ارزشهای فرد و جامعه از سطح به عمق نفوذ خواهند کرد و تغییر دادن این ارزشها امکانپذیر نیست. بنابراین بر متولیان نظام تعلیم و تربیت است که با راهکارهای گوناگون در راستای تقویت توحید نظری و عملی در شریانهای جامعه بکوشند تا جامعه اسلامی را از هر گونه خطری در برابر تغییر ارزشهای اسلامی و قرآنی مصون دارند.
Axiology is one of the important issues in the philosophy of education which is studied and discussed in the philosophy of Islamic education with a rational or discursive method،
or on the basis of intellect، or according to the intellect derived from Revelation. The present article addresses the role of monotheism in the axiology of the philosophy of
education on the basis of the Holy Qur'ān's doctrines. The writer believes that according to the verses of the Holy Qur'ān only the deeds of the pious would be deemed as
valuable and that the quorum for accepting anything desirable as a value is the two components of faith and intention، which incorporate the highest level of piety. Since
monotheism has a key role in increasing faith and purity of intention and thus increasing piety، it is also exclusively pivotal in development and upgrading the real values in the
individual and society. That is to say، once monotheism in deeds and in belief permeates the individual and society، the latter’s values would penetrate from the surface down to the dept; and then these values would be impossible to change.
Therefore، it is incumbent upon the authorities of the education system to make endeavors in strengthening monotheism in deeds and in belief in the veins of society
through various approaches in order to safeguard the Islamic society against any dangers of changing the Islamic and Qur'ānic values
Machine summary:
"بر این اساس، از دیدگاه فلسفه تعلیم و تربیت قرآن کریم، ارزشی مورد تأیید است که توسط انسان متقی و پرهیزگار انجام شده باشد؛ (أفمن أسس بنیانه علی تقوی من الله و رضوان خیر أم من أسس بنیانه علی شفا جرف هار فانهار به فی نار جهنم و الله لا یهدی القوم الظالمین)(توبه/ ١٠٩) «آیا کسی که بنای [کار] خود را بر اساس پروا داشتن از خدا و خشنودی او نهاده بهتر است، یا کسی که بنای خود را بر لبه سیلگاهی که آب زیر آن را برده و فروریختنی است پیریزی کرده و با آن در آتش جهنم سقوط کرده است؟ و خدا گروه ستمکاران را هدایت نمیکند.
این آیات انفاق را در صورتی ارزش دانسته که فرد انفاقکننده، آن را برای خشنودی خداوند انجام داده باشد و نیتش در انجام آن، تنها کسب رضایت الهی باشد و در برابر آن، انفاقی را که انفاقکنندهاش به نیت خشنودی مردم انجام داده باشد، به عنوان یک ارزش منفی و رذیلت معرفی کرده است؛ (یا أیها الذین آمنوا لا تبطلوا صدقاتکم بالمن و الأذی کالذی ینفق ماله رئاء الناس و لا یؤمن بالله و الیوم الآخر فمثله کمثل صفوان علیه تراب فأصابه وابل فترکه صلدا لا یقدرون علی شیء مما کسبوا و الله لا یهدی القوم الکافرین* و مثل الذین ینفقون أموالهم ابتغاء مرضاه الله و تثبیتا من أنفسهم کمثل جنه بربوه أصابها وابل فآتت أکلها ضعفین فإن لم یصبها وابل فطل و الله بما تعملون بصیر)(بقره/٢٦٥- ۲۶۴) «ای کسانی که ایمان آوردهاید!"