بحر خزر یا دریای مازندران یا ...؟ Journal Article

"اما پس از ظهور اسلام،در این سوی جهان،مورخان و جغرافی‌نگاران مسلمان که به شرحاحوال تاریخی اقوام ساحل‌نشین دریای شمالیایران پرداختند،در بیان موضوع و موقعیتجغرافیائی سرزمین قلمرو هر قوم،بناچاراسامی بومی هر بخش از آبهای کرانه‌ای دریا را کهاز نام محلی و قومی مردم ساحل‌نشین همانبخش برگرفته بودند،در آثار خود آرودند. «خزر»هم یکی از همان چند نام و عنوانیبود که نویسندگان مسلمان به دلیل سکونت قومیبدین نام در استیپ‌های مجاور کرانه‌های شمالغربی دریای شمالی ایران،آن را بر آبهای کرانه‌یآن بخش از این دریا داده بودند. این سد که مرز ایران باانیران در آن منطقه بود،در عصر اسلامی نیز بهدفعات مورد مرمت قرار گرفت و تا چند قرن کاردفاع از سرزمین‌های ایرانی‌نشین قفقاز را برایمدافعان آن در برابر هجوم اقوام صحراگردشمالی آسان می‌کرد. ازاین‌رو خان بزرگ خزرها که اردوی خودرا در اثر این اختلافات دچار تفرقه می‌دید و نفوذروزافزون میان مسیحیت،بویژه اسلام را درمیان اتباع خود سبب تزلزل پایه‌های قدرت خودمی‌یافت،بیمناک از سقوط قریب الوقوعحکومتش،با خردمندان قوم به چاره‌اندیشینشست."