Abstract:
ماده 1258 ق.م. اسناد کتبی را به عنوان یکی از ادلة اثبات دعوا برشمرده و متعاقب آن در ماده 1284 در تعریف سند چنین مقرر داشته است: «سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد.» اگر چه با وضع قانون تجارت الکترونیک ایران مصوب 17/10/1382تا حدی ابهامات ارزش اثباتی اسناد الکترونیک مرتفع گردیده، لیکن هنوز ارزش اثباتی اسناد الکترونیک در هالهای از ابهام قرار دارد و همین امر، امکان دادرسی صحیح و عادلانه را با مشکلات عدیدهای مواجه ساخته است. محور اصلی مقاله حاضر شرح اسناد الکترونیک و بررسی ارزش اثباتی این اسناد در تقابل با سایر اسناد است. مقایسه اسناد سنتی و اسناد الکترونیک این امر را روشن میسازد که مطابق نظریة معادلهای کارکردی، هر آنچه را که بتوان بعنوان کارکرد اسناد سنتی در نظر گرفت، دقیقا و یا حتی به شکلی بهتر از آن، اسناد الکترونیک تأمین مینمایند.
Civil law in article 1258، considers written documents as the proofs of sustaining evidence and also subsequent to that has defined the document in article 1284 as “the documents consists of any written paper that is attributable in the position of dispute or defend.”
The definition of article 1248 of civil law is that the document shall be in objective & substantial form، but the increasing tendency to using of Electronical devices and also expanded trend to application of electronic contract conclusion، and as a result the governments are forced to consider even its legal aspect and enact the appropriate rules in this regard. In our country، the enactment Electronic Business Act passed on 07 Jan. 2004 can be considered as an effective and important step in this field.
In spite of enactment of law of Iranian Electronic Business Act، the statues of electronic contracts and following it the electronic evidences especially the Electronical document are ambiguous and this matter made many problems for fair and proper judgment.
The main object of present thesis is to reviewing the Electronical documents as a new form of documents subject of article1258 of civil law. This research focuses on this fact that ،although civil law has expressively applied the word “written” in the definition of document، but the comparison of traditional documents and Electronical documents make explicit that according to theory of functional equivalences، whatever that can be considered as function of traditional documents، exactly or even in the better manner، provides the Electronical documents.
Machine summary:
"در بررسی شرایط اسناد الکترونیک به عنوان دلیل، دادرس به این مهم میپردازد که آیا سند الکترونیک مورد استناد، واجد اوصافی که قانونگذار برای سند الکترونیک به عنوان یکی از دلایل اثبات دعوی منظور نموده، میباشد یا خیر؟ برای مثال آیا سند الکترونیک مورد استناد، قابلیت انتساب به صاحب سند را دارد؟ آیا واجد امضای الکترونیک هست؟(دبلفون، 1388، ص 160) این در حالی است که تعیین ارزش اثباتی اسناد مذکور یعنی بررسی اینکه؛ سند الکترونیک مورد استناد که در قالب ادله اثبات دعوی مورد شناسایی قرار گرفته، تا چه میزان موجب اقناع وجدان دادرس میشود تا وی براساس آن به کشف حقیقت و فصل خصومت بپردازد.
بعبارت دیگر وقتی که طرفین دعوا به سند الکترونیک بعنوان دلیل اثبات ادعا استناد میکنند، در وحله اول دادرس بررسی میکند که آیا شرایط قانونی که مد نظر قانونگذار است در سند ارائه شده وجود دارد یا خیر؟ بعنوان مثال: شخص الف دلیل اثبات ادعای خود را نوشتهای معرفی نموده که در پایهای کاغذی ثبت گردیده بدون اینکه ممضی به امضای طرف وی باشد.
بنابراین علیرغم اینکه قانونگذار در هیچیک از مواد این قانون عوامل مطمئنه را بیان ننموده است، به هر حال وفق ماده مذکور بررسی تامین شرایط اطمینان جهت تشخیص اینکه یک سند الکترونیک دلیل محسوب میشود یا خیر؟ ضرورت دارد و سپس دادرس ارزش اثباتی اسناد الکترونیک را از جمله براساس سند الکترونیک مطمئن و غیر مطمئن مورد بررسی قرار میدهد.
ارزش اثباتی مذکور در این ماده در واقع قابلیت استناد داده پیامها است که با توجه به عوامل مطمئنه تعیین میگردد؛ اما اینکه یک سند الکترونیک باید واجد چه شرایطی باشد تا وصف اطمینان بر آن صدق کند، نکتة مهمی است که قانونگذار راجع به آن سکوت اختیار کرده است."