Abstract:
در پایان امپراتوری ساسانیان در مدت چهارده سال پس از مرگ خسرو دوم(خسروپرویز) و جلوس آخرین پادشاه ساسانی، یعنی یزدگرد سوم،حدود دوازده پادشاه بر تخت سلطنت لرزان ساسانیان جلوس کردند.از این میان دو تن از پادشاهان دختران خسرو پرویز به نام های پوران دخت و آذر میدخت بودند.اما هیچ کدام از این پادشاهان نتوانستند به قلمرو امپراتوری آشفته آن زمان ساسانیان ثبات بدهند و یکی پس از دیگری یا از سلطنت خلع می شدند یا به قتل می رسیدند. دیگر از خاندان شاهی آن قدر کاسته شده بود که پیدا نمودن یک جانشین برای جلوس بر تخت سلطنت بسیار مشکل می نمود. در این میان شاهزاده ای از ساسانیان که در سرزمین پارس و شهر استخر سکونت داشت و در حقیقت پناهنده بود، به عنوان آخرین پادشاه معرفی گردید. نام این پادشاه یزدگرد سوم بود.وقتی که ما نگاهی گذرا بر تاریخ امپراطوری ساسانیان می کنیم، شهر باستانی استخر را هم به عنوان سرآغاز این امپراطوری و نیز به عنوان آخرین سنگر و مامن این امپراتوری می یابیم.آنگونه که از منابع تاریخی و شواهد باستانی به نظر می آید، شهر استخر به عنوان یکی از مهمترین شهرهای ایران باستان و به خصوص از مهمترین مراکز ساسانیان به حساب می آمده که این شهر پر اهمیت با افول قدرت ساسانیان از رونق و شکوه می افتد و بعد از وروداسلام و در پی آن تسخیر شهر استخر به عنوان یکی از مهمترین و آخرین مراکز مقاومت ساسانیان در ایران، شاهد ویرانی و نابودی استخر در قرون نخستین اسلامی هستیم. حال در این مقاله مروری بر چگونگی انجام حوادث تاریخی اتفاق افتاده در شهر استخر خواهد شد.
Machine summary:
"وی در مسالک و ممالک خود تحت عنوان کورۀ اصطخر نوشته است که: «روستاهای آن شهر بیضا و نهران و اسان و ابرج و مائین و خبر[خفر]و استخر [که ظاهرا همان اصطخران است که در 200 کیلومتری مسیر راه غربی شیراز به اصفهان قرار داشته و اصطخری نیز از آن بدین‌گونه یاد کرده است:از شیراز تا هزار1،بیضاء،نه فرسنگ،و از هزار تا مائین شش فرسنگ،و از مائین تا کنسا[که اینک کناس خوانده می‌شود]-کی رصدگاه است-شش فرسنگ،از کنسا تا دیه کنار چهار فرسنگ،از دیه کنار تا قصر اعیین[به احتمال چهل چشمه]تا اصطخران-دهی باشد-هفت فرسنگ...
5-شیراز یا استخر همزمان با ویرانی و سقوط شهر استخر در فارس،شاهد شکل‌گیری شهر جدیدی در دوره اسلامی هستیم که پس از مدت کوتاهی از تأسیس به عنوان مهمترین شهر ایالت پارس و مرکز پارس مطرح گردید و تا بحال نیز این محوریت را پس از گذشت سال‌های بسیار از ورود اسلام حفظ نموده است.
6-نتیجه با وجود تمام کمبودها و نقصان مدارک تاریخی و شواهد باستان‌شناسی در مورد شهر استخر(هر آنچه تا به حال به دست ما رسیده و مورد مطالعه قرار گرفته)،قدیمی بودن شهر استخر و نیز اهمیت این شهر در دوره‌های تاریخی،حد اقل از هخامنشیان تا اواخر ساسانیان،برای تمامی محققان،مورخان و باستانشناسان آشکار می‌باشد و همگی بر نقش و اهمیت استخر در پاسداشت و نگهداری و انتقال فرهنگ ناب پارسی،به خصوص در دوره‌هایی که غیر پارسیان بر سرزمین ایران حکومت می‌کردند،تأکید دارند."
(
, 
, 
)
