Abstract:
اخلاق از واژه هایی بشمار میرود که تاریخ آن همزاد و همراه با آفرینش انسان است؛ زیرا انسانیت انسان با اخلاق معنا پیدا میکند. بر همین اساس است که در آموزه های دینی بالاخص معارف قرآنی به اخلاق و مولفه های آن به صورت ویژه پرداخته شده است. قرآن کریم به عنوان آخرین وکاملترین ذخیره ی خداوند سبحان، به مولفه های اخلاقی نگاه بی بدیلی داشته است. در این مقاله با بهره برداری از روش های نوین روش شناسی مطالعات قرآنی، واژهی اخلاق مورد واکاوی قرار گرفته و با استفاده از مفهوم و منطوق آیات قرآن کریم معنای آن روشن گردیده است، و برای دستیابی به این مهم ضمن روشن کردن معنای لغوی واژه اخلاق واژه های مرتبط با آن با بکارگیری قاعده ی سیاق هسته معنایی اخلاق و ارتباط نظام مند مولفه های مرتبط با آن تبیین گردیده است.
Machine summary:
در این مقاله با بهرهبرداری از روشهای نوین روششناسیمطالعات قرآنی،واژهی اخلاق مورد واکاوی قرار گرفته و با استفاده از مفهوم و منطوق آیات قرآن کریم معنای آنروشن گردیده است،و برای دستیابی به این مهم ضمن روشن کردن معنای لغوی واژه اخلاق واژههای مرتبط باآن با بکارگیری قاعدهی سیاق هسته معنایی اخلاق و ارتباط نظاممند مؤلفههای مرتبط با آن تبیین گردیدهاست.
(ایزوتسو،مفاهیم دینی اخلاقی درقرآن،45،همو،خدا و انسان در قرآن،24) ازاینرو،در قرآن کریم شبکهای پیچیده از ارزشهای اخلاقی با مفاهیماخلاقی مثبت یا منفی وجود دارد که از رهگذر اصطلاحات و واژگان اخلاقیدر دو سطح توصیفی-ارزشی بیان میشود.
» (عبده،24/9 و 25) لذا از نظر قرآن کریم این واکنش اخلاقی انسان نسبت به خداوند همان دین است.
2 از ثمرة این هدایت و تقوی نزدیک شدن به حق و توحید است،و با پذیرش آنانسان میتواند به جایی برسد که خلیفه و جانشین خدا در روی زمین باشد،و وقتیکه اخلاق قرآنی ممدوح چون هدایت،به خاطر قرار دادن فرد در مسیر حق در وجوداو نفوذ میکند،مسلما به ثمرة آنکه توحید،یعنی بیشریک،بینظیر و یکتا دانستن(1)-به بیانی بهتر عمل صالح تبلور ایمان است در اعمال خارجی ما است،و ازاینروست کهعبارت{/«الذین آمنوا و عملوا الصالحات»/}بیش از هر عبارت دیگری مکرا در قرآن بکار رفته است.
(ابن منظور،/5145) در نظام ارزشی مفاهیم اخلاقی قرآن کریم،منظور از این پوشش،ستر وپوشاندنی است که مانع درک حق و حقیقت شده و آدمی را در مسیر لغزشهایدیگر قرار میدهد.
همنشینی مصادیق واژههای اخلاق ممدوح براساس نص آیات در این بخش ارتباط معنایی واژهها از بعد اخلاقی بررسی میشود.