Abstract:
بیشتر مناطق ایران از بلای محیطی سیل آسیبپذیر هستند. از جمله عوامل مهم این آسیبپذیری، رخداد بارشهای سنگین و ناهمواریها است. با اینکه فراوانی منابع آب و خاک، غرب ایران را به دومین قطب کشاورزی ایران تبدیل کرده است؛ ولی کوهستانی بودن این سرزمین با بارشهای سنگین بر آسیب پذیری منابع طبیعی، بهویژه منابع خاک، افزوده است. در این پژوهش با تهیه و بررسی داده های بارش روزانه 30 میلی متر و بیشتر، بهعنوان بارش های سنگین، طی سال های 1997 تا 2006 در 9 ایستگاه داده سنجی جوی از غرب ایران، 10 موج بارش استخراج شد. نتایج اولیه نشان داد، طی روزهای پربارش این 10 موج، شهر ایلام دچار بیشترین روزهای بارش سنگین بوده؛ یعنی در همهی موجهای بارش سنگین شرکت داشته است و در این حال همدان دارای کمترین روزهای بارش سنگین بوده؛ یعنی تنها دو موج شرکت داشته ا ست. همچنین نتایج نشان داد، سال 1997، سالی با بیشترین فراوانی امواج بارش سنگین بوده است. از 10 موج بارش سنگین مورد بررسی، حاکمیت واچرخند طی 8 موج، روی محور زاگرس یا مناطق مرکزی و شرقیتر مشاهده شد. طی 5 مورد از این 8 مورد، سامانهی داخل ایران، در دو مورد در شرق ایران و در یک مورد روی نواحی شمالی زاگرس و کشور ترکیه مشاهده شد. بازیابی سامانه های فشار عامل در تراز دریای آزاد و موقعیت ناوه ها در تراز 500 هکتوپاسکال، از حدود دو روز پیش از آغاز تا پایان دورهی بارش سنگین، نشان داد به تبع پیدایش واچرخند روی بامه ایران در موقعیت میان دو ناوه یکی در غرب و دیگری در شرق سامانه ی بارش زا، جابهجایی شتابان و شرق سوی سامانهی بارش زا کند می شود. الگوهای شار افقی نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال نشان دادند که این کندی به پیدایش و تقویت هسته های تغذیهی نم مطلق روی شرق دریای مدیترانه، شمال و میانه دریای سرخ و خلیج فارس کمک کرده است.
Machine summary:
"مرور برخی از پژوهشهای در دسترس در زمینهی همدید بارشهای سنگین و ابرسنگین ایران نیز نشان میدهد،برای رخداد بارشهای مناطق غرب و جنوبغرب،عواملی چون موقعیت مراکز چرخند و واچرخند(سبزیپرور،1370:پ)،ورود شاخهای از سیستم مدیترانهای از طریق عراق به ایران(تقیزاده،1366:6)،تقویت و تشدید فعالیت مرکزکمفشار موسمی سودان و تبدیل آن به سامانهی دینامیک و ترمودینامیک(لشکری،1375:65)،برای بارشهای مناطقکرانههای شمالی ورود جبهههای تقویتشده نسیم دریا(خوشحال،1376:پ)و برای بارشهای مناطق جنوبشرقایران واگرایی در سطح 200 هکتوپاسکال و کمارتفاع 500 هکتوپاسکال(نجارسلیقه،1380:62)ذکر شده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)*ابر انبوه نماد بارش و بیش از 30 میلیمتر در روز(سنگین)و ابر تنک نماد بارش کمتر(سبک) مسیریابی سامانههای بارشزا از دو روز پیش از رخداد بارش سنگین در غرب ایران،نشان داد که از 10 موج بارش،در 6 مورد،سامانهها بهطور مشترک از دو دریای مدیترانه و سرخ برخاسته و با نزدیک شدن به غرب ایران بهم پیوستهاند،در 3 مورد سامانههای چرخندی دریاهای سرخ و مدیترانه،هریک مسیر خود را بدون همگرایی،به ترتیب از عرضهایجنوبی و شمالی به سمت شرق پیمودهاند و طی 1 مورد نیز بارش سنگین،تنها ناشی از سامانهی تقویتشده در قلمرودریای سرخ بوده است.
این حضور بهطور معمول بهکندی جابهجایی شرق سوی سامانهی بارشزا،از روی دریاهای مدیترانه و سرخ و خلیجهای عدن و فارس میانجامد ودر نتیجه-چنانکه الگوهای شار افقی نم ویژه نشان دادند-سبب شکلگیری هستههای قویتری از تغذیه رطوبت در تراز700 هکتوپاسکال شده است.
oN,tnempoleveD dna yhpargoeG fo ylretrauQ,7891 ta narI revo tsorF gnirpS fo sisylanA citponyS,6991,.
oN,tnempoleveD dna yhpargoeG,4991 rebmevoN fo ydutS esaC-narI ni llafniaR yvaeH fo sisylanA citponyS,0102,.
loV,tnempoleveD dna yhpargoeG fo ylretrauQ,narI nretseW revo sdniw ytsuD fo citponyS,4002,."