Abstract:
این پژوهش با هدف شناسایی و رتبهبندی معیارهای مؤثر بر مکانیابی کتابخانههای عمومی انجام شده است. با بررسی متون و پژوهشهای مشابه، شش معیار اصلی و 24 معیار فرعی به دست آمد. این معیارها مطابق نظر استادان و متخصصان رشته های کتابداری و جغرافیای برنامهریزی شهری و با استفاده از تکنیک TOPSIS فازی و ANP فازی رتبهبندی شد. پس از تجزیه و تحلیل دادهها، با توجه به وزن نهایی به دست آمده برای هر یک از معیارهای اصلی و فرعی، معیارهای اصلی سازگاری، مرکزیت، اندازه و فضای مکان، عوامل و ویژگیهای بومی، جغرافیای طبیعی منطقه و جهتیابی مکان کتابخانه، به ترتیب در رتبههای اول تا ششم قرار گرفتند. نتایج این پژوهش میتواند در مکانیابی کتابخانههای عمومی کشور به کار گرفته شود و راهگشای پژوهشهای آتی باشد.
Machine summary:
در این پژوهش، اگرچه در انتها مناطق مناسب برای احداث کتابخانه مشخص شده است، تمام معیارهای مؤثر با مکانیابی از جمله، اندازه و فضای مکان، جهتیابی مکان کتابخانه، جغرافیای طبیعی مکان و عوامل و ویژگیهای بومی ایران مانند وقف و دیدگاه مقامات، لحاظ نگردیده است.
به طور کلی، سه تفاوت اصلی این پژوهش با پژوهشهای پیشین عبارت است از: 1- گسترش و بومیسازی معیارهای مؤثر بر مکانیابی کتابخانهها 2- استفاده از دیدگاه استادان کتابداری و جغرافیای برنامهریزی شهری در تعیین و رتبهبندی معیارها 3- رتبهبندی معیارهای مؤثر بر مکانیابی به منظور تعیین میزان اهمیت هر معیار 4- استفاده از مدلی ترکیبی شامل دو تکنیک تحلیل شبکهای فازی (FANP) و TOPSIS فازی برای رتبهبندی معیارها.
ماتریس میانگین هندسی مقایسههای زوجی وابستگی داخلی معیارهای اصلی مکانیابی کتابخانه، با توجه به معیار مرکزیت وزن نهایی عوامل و ویژگیهای بومی جغرافیای طبیعی منطقه جهتیابی مکان کتابخانه اندازه و فضای مکان سازگاری مرکزیت 0.
درجه اهمیت معیارهای اصلی مؤثر بر مکانیابی کتابخانههای عمومی شرح درجه اهمیت حاصل از فرایند تحلیل شبکه ای فازی رتبه از لحاظ میزان تاثیرگذاری سازگاری 262/0 1 مرکزیت 249/0 2 اندازه و فضای مکان 205/0 3 عوامل و ویژگیهای بومی 153/0 4 جغرافیای طبیعی منطقه 076/0 5 جهت یابی مکان کتابخانه 055/0 6 با توجه به وزنهای به دست آمده برای هریک از شش دسته معیارهای اصلی و امتیازهای جمع شده براساس پرسشنامه پژوهش، رتبهبندی معیارهای فرعی هریک از شش دسته معیار اصلی مذکور، با استفاده از تکنیک TOPSIS فازی به شرح جدولهای 11 تا 16 میباشد.