Abstract:
هدف از پژوهش حاضر، کشف رابطه میان مآخذ و متون پایان‌نامه‌های نگاشته شده در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی است. رویکردهای تحلیل افقی در تحلیلهای استنادی، بیانگر این مطلب است متونی که مآخذ مشترک دارند، در حوزه‌ها و موضوعات مشابهی نگاشته شده‌اند. این پژوهش قصد دارد آشکار سازد در پایان‌نامه‌هایی که موضوع مشابه دارند، چقدر اشتراک مآخذ وجود دارد و آیا درجه اشتراک مآخذ بر درجه شباهت موضوعی صحّه می‌گذارد؟ بدین منظور، از دسته‌بندی موضوعی چکیده پایان‌نامه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی استفاده و دسته موضوعی خاصی از پایان‌نامه‌های نگاشته شده در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی به عنوان جامعه پژوهش، انتخاب شد. درجه شباهت موضوعی در پایان‌نامه‌های مورد بررسی، از روی شباهت کلیدواژه‌های عنوان و شباهتهای استنادی این پایان‌نامه‌ها از طریق میزان اشتراک آنها در مآخذشان سنجیده شده است. بررسی‌های انجام شده در این تحقیق نشان داد پایان‌نامه‌هایی که در مآخذ بیشتری با هم مشترک بودند، شباهتهای موضوعی کمتری از خود نشان می‌دادند.
Machine summary:
"نقدهایی نیز به این نوع روش نمایه‌سازی که به منظور بازیابی بهینه مدارک در مقابل نمایه‌سازی بر اساس کلیدواژه‌های موضوعی ایجاد گردید، وارد شده است؛ از جمله اینکه نمادهای ارجاعی، قسمتهای ارزشمندی از مقاله مانند نظرهای مؤلف را پوشش نمی‌دهد و اینکه ارجاعات ممکن است به دلایل مختلفی مانند سیاستهای ویرایشی، جزو مآخذ مدارک قرار نگیرند و یا به دلایلی مانند خوداستنادی برای بزرگداشت خود یا استنادهای بی‌مورد به اشخاص صاحب‌نظر برای وجهه دادن به اثر در فهرست مآخذ جای گیرند.
بنابراین، بحثی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا نمایه‌سازی استنادی این آثار ارزشمند می‌تواند مشکل بازیابی اطلاعات کتابشناختی این آثار دور از دسترس را به صورت جامع و مانع مرتفع کند؟ بدین منظور، قبل از هر گونه اقدامی، از طریق تحلیل استنادی این آثار باید حد اشتراک شباهتهای موضوعی و شباهتهای استنادی مشخص و معلوم شود که وجود تعداد بیشتری از مآخذ مشترک میان پایان‌نامه‌ها، به شباهت بیشتر میان آنها صحه می‌گذارد؟ تأیید این امر می‌تواند نوید بخش مؤثر بودن نمایه‌سازی استنادی این آثار در بازیابی اطلاعات باشد.
تعریف عملیاتی اجزای مسئله شباهتهای موضوعی: منظور از شباهتهای موضوعی، گروه پایان‌نامه‌های انتخاب شده و دسته‌بندی شده در تحقیق است که به‌واسطة دسته‌بندیهای انجام شده در کتابها و منابع " برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد منابعی که از دسته‌بندی موضوعی آنها برای انتخاب گروه پایان‌نامه‌های هم‌موضوع استفاده شده، به چکیده پایان‌نامه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی تألیف «ماندانا صدیق بهزادی» مراجعه کنید."
(
, 
, 
)
