Abstract:
سیب زمینی به عنوان یک غذای تازه در سبد انسانها، از حدود قرن شانزدهم میلادی در اروپا مطرح شد. این غذای مقوی که ریشه کاشت آن در بولیوی و پرو تعیین شده است، به وسیله کاشفین اسپانیایی به اروپا برده شد و از آنجا به دیگر نقاط جهان از جمله ایران انتقال داده شد. سیب زمینی و کاشت آن در کشورهای اروپایی واکنشهای شدید دهقانان را در پی داشت و تعداد زیادی انسان برای کاشت معمول آن در طول چند قرن جان خود را از دست دادند. در دوره قاجار اولین بار سیب زمینی وارد ایران شد و دولت قاجاریه سعی بر این داشت تا از این ماده غذایی برای بهبود وضعیت معیشتی مردم خود استفاده کند؛ ولی از آنجایی که عامه مردم اطلاع دقیقی از نحوه کشت و مصرف این گیاه جدید نداشتند، دولتمردان قاجاری برای آگاهی دادن به مردم سعی کردند از طریق نوشتن مزایای سیب زمینی و نحوه کاشت، برداشت و مصرف آن، در روزنامه ها و کتب، اطلاعاتی را در اختیار عموم مردم قرار دهند. یکی از این مطالب، ترجمه کتابچه ای است که میرزا یوسف خان مستشارالدوله تحت عنوان «تاریخ پیدا شدن سیب زمینی» از فرانسه به فارسی در سال 1313قمری انجام داد. در این مقاله سعی بر این داریم تا با سیری گذرا بر روند ورود سیب زمینی به ایران، این رساله را نیز تصحیح و بررسی کرده و با استفاده از منابع دست اول دیگر، زوایای این نسخه را مورد واکاوی قرار دهیم.
The aim of this research is to study the role of potato in Qajar era after its importation from Europe to Iran. Qajar king and intellectuals were the first who understand the importance of potato as a supplementary and perfect food. They knew that this plant is the most proper food during famine which can prevent deaths. Therefore، Qajar government tried to expand the cultivation of this plant. Since ordinary people knew nothing about the potato its cultivation and consumption، Qajar statesmen wrote articles in newspapers and books about the benefits of potato and its cultivation in order to inform the community. Research achievements indicate that with the king’s support and common people's intention towards this new food in 50 years، potato had become the most important food source of Iranians after wheat.
Machine summary:
به همين دليل ، دولت قاجاريـه سـعي کـرد کشت آن را توسعه بخشد؛ ولي از آنجايي که عامه مـردم اطـلاع دقيقـي از نحـوه کشت و مصرف اين گياه جديد نداشتند، دولتمردان قاجاري براي آگاهي دادن بـه مردم سعي کردند از طريق نوشتن مزاياي سيب زميني و نحوه کاشت ، برداشـت و مصرف آن ، در روزنامه ها و کتاب ها، اطلاعاتي را در اختيار عموم مردم قرار دهند.
٤ در ايـن زمـان ، ورود سيب زميني به ايران تحولي اساسي در کشاورزي سنتي دوره قاجاريه ١٣٣ غذاي اصلي در اروپا از گندم درست ميشد ولي به علت بيماريها، جنگ هاي پي در پـي، طولاني بودن فصل سرما و افزايش جمعيت ، اين مقدار غذا براي مردم اروپا کافي نبود؛ بـه همين دليل ، دولتمردان اروپايي از سيب زميني استقبال فراواني کردند؛١ ولي عامه مـردم نـه تنها آن را نپذيرفتند، بلکه در مقابل اجبار حاکمان کشور خود براي کاشت اين گيـاه تـازه وارد، اعتراضات گسترده اي نيز انجام دادند.
٧ وقتي کـه گيـاه سـيب زمينـي از طريق اروپا به آسيا و ديگر نقاط جهان فرستاده شد، يا واژه لاتين سيب زمينـي بـه همـان ورود سيب زميني به ايران تحولي اساسي در کشاورزي سنتي دوره قاجاريه ١٣٥ شکل در ميان مردم رواج پيدا کرد و يا دولت ها لغت به لغت در زبان خود ترجمه کردند.
(
, 
, 
)
