Abstract:
بحث برانگیزترین اصل اعتقادی مسیحیان در طول تاریخ باور به تثلیث مقدس بوده است که بیشترین حملات نیز از سوی دو دین ابراهیمی دیگر، یعنی یهودیت و اسلام به این اصل صورت گرفته است؛ به طوری که قرآن آن را معادل کفر دانسته، به عنوان بدعتی در اصل مسیحیت بر می‌شمارد «لقدکفرالذین قالوا ان الله ثالث ثلاثه...» 1 (ترجمه: قطعا آنانکه گفتند خداوند سومین آن سه تاست کافر شدند...) (مائده/73). اما از نگاه درون دینی، مسیحیان خود را موحد میدانند و سه گان را در عین وحدت تفسیر میکنند و تناقض ظاهری حاصل از آن را سری از اسرار غیرقابل فهم برای بشر میدانند. چون در دیگر سنن نظری بیفکنیم سه گان‌هائی را مییابیم که بی تردید عالیترین آنها سه گان هندوئی (Trimurti) براهما، ویشنو و شیواست. این سه گان دارای شباهتها و تفاوت‌های مفهومی با تثلیث مسیحی است و تأثیرگذاریهای جالب توجهی در جامعة هندی داشته است؛ به طوری که این سه خدا مستقلا پرستش می‌شوند و هر یک در رأس یک نظام رب الاربابی قرار دارند. پیچیدگیهای حاصل از نظام چند خدایی هندی مورد نقد و انکار بوداییان و جاینیان قرار گرفت و صدها سال هندوئیسم را در محاق فرد برد. در قرن هشتم میلادی با تلاش حکیمانة شانکارا، یک نظام اعتقادی مستحکم به نام ودانتا در هندوئیسم بنیانگذاری شد و مجددا آن را احیا نمود.در این مقاله سعی شده تا مقدمتا ضمن بررسی ماهیت سهگان، فارغ از دیدگاههای درون دینی به اصول متافیزیکی وجود سه گان و ارتباط آن با وحدت پرداخته شود. با بررسی مفهوم سه گان مسیحی و سه گان هندویی، در نهایت به مقایسة تطبیقی این دو سه گان میپردازیم.
Machine summary:
"5-1-منظر الهیاتی از آنجا که یکی از ریشه‌های نگرش تثلیث مسیحی در سنت چند خدایی یونانی است که تشابه ساختاری با نگرش هندو اروپایی حاکم برهندوئیزم ودایی دارد،لذا می‌توان مطابقت‌های اساسی بین آنها مشاهده نمود،اما ترکیب نگرش یونانی با الهیات موحدانه سامی باعث شده که به لحاظ کلامی و فلسفی در عمل استقلال خدایان در تثلیث مسیحی کمتر از تثلیث هندوئی باشد؛به گونه‌ای که در هیچ یک از فرقه‌های مسیحی دیده نشده است که یکی از سه اقنوم بدون توجه به دیگر اقانیم به‌طور مستقل پرستش شود؛درحالی‌که در هندوئیزم با دو فرقه ویشناوی و شیوائی که هریک ویشنو و شیوا را مستقلا پرستش مستقلانه باعث شده است تا به واسطه ضرورت کمال خدای مورد پرستش،سایر صفات متعلق به دیگر خدایان نیز به خدای مورد پرستش نسبت داده شود؛مثلا شیوا که در سهگان هندی اساسا نقش نابودگری را داراست،در طریق شیوایی صفات خلقت حیات‌بخشی،حکمت،حفظ و نگهداری و...
در زمان حیات عیسی(ع) اوست که نمایندگی پدر را دارد و عهده‌دار تقریبا همه امور است و پس از او،این روح القدس است که یاریگر و نجات بخش و متولی امور مؤمنان است؛لذا هریک از این سه در شرایطی عملا نقش تام و کاملی را ایفا می‌نمایند،لیکن استقلال الهیاتی آنها با هندوئیزم قابل مقایسه نیست و همواره ستایش نسبت به هر سه،ولی به درجات مختلف صورت می‌پذیرد."
(
, 
, 
)
