Abstract:
از جمله مسائلی که در حوزه نقد ادبی کمتر مورد توجه قرار گرفته است مقایسه دیدگاههای ادبی شاعران و نویسندگان به عنوان خالقان آثار ادبی با نظرات منتقدان و نظریه پردازان این حوزه است. پژوهش حاضر شامل بررسی دیدگاههای عطار نیشابوری درباره مسائل گوناگون شعر مانند وزن، قافیه، ردیف، کذب در شعر، الهام شاعرانه، مخاطب، لفظ و معنی و شعر حکمی و توحیدی است. در این تحقیق چهار مثنوی الهی نامه، اسرارنامه، مصیبت نامه و منطق الطیر به طور کامل بررسی گردیده و تمام گفته های عطار در حوزه های استخراج شده و ضمن شرح و توضیح، با نظرات منتقدان ادبی گذشته و حال مقایسه گردیده است. در پاره ای موارد برای نشان دادن نوآوریهای عطار خصوصا در حوزه مخاطب و معنی، از غزلیات وی کمک گرفته ایم.
Machine summary:
"از طرفی اسجاع قرآن را به عنوان مزیت این کتاب آسمانی می داند و بـدین وسـیله اهمیت آن را متذکر می شود؛ زیرا معتقد است اگر قافیه تا بدین پایه اهمیت نداشت در کـلام الهـی رایـج نبود: هــست حــق را گنجهــای بیــشمار ســر آن یــک مــی ندانــد از هــزار هم قوافی کان خوش و یکسان بـود زان ســخن بــسیار در قــرآن بــود گـــر قـــوافی را رواجـــی نیـــستی بــر ســر هــر خطبــه تــاجی نیــستی نظـم و نثـری کـان میـان امتــست از قوافی آن سـخن را حرمـت اسـت (عطار،٤٧:١٣٨٣-٤٨) گاهی عطار در تعریف اصطلاحات شعری آن قدر دقیق است که واژه را مطابق معـانی اصـطلاحی و رایج آن به کار برده است ، چنانکه دربارة عروض اعتقاد دارد عروض وسیلة سنجش و میزانی بـرای شـعر است : شعر گفتن همچو زر پخـتن بـود در عروض آوردنش سختن بود (عطار،٤٨:١٣٨٣) در بارة معنای اصطلاحی عروض «برخی برآنند از آنجا که برای سـنجش شـعر و تعیـین درسـت از نادرست بر این فن « عرض » می کنند، فن مذکور را « عروض » نامیده اند» (انوشه ،٩٧٦:١٣٨١)؛ عطار نیـز «عروض » را در همان معنی مصطلح میان منتقدان ادبی به کار گرفته است ."