Abstract:
ویژگی های کیفی آب های زیرزمینی از لیتولوژی و ساختمان زمین شناسی سازندهای آبخوان ها تاثیر می پذیرد. این پژوهش کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی بالادست حوضه ی آبریز آجی چای را در ارتباط با سازندهای مختلف زمین شناسی موجود در آبخوان های منطقه بررسی می کند. بنابراین متغیرهای هیدروشیمی (کاتیون ها و آنیون های اصلی موجود در آب) چهل و هفت نمونه آب زیرزمینی منطقه در مهرماه 1386 با استفاده از دیاگرام های دایره ای و پایپر تجزیه و تحلیل شدند. پس از تعیین تیپ آبی نمونه ها، نقش سازندهای مختلف زمین شناسی در کیفیت شیمیایی آب های زیرزمینی منطقه مورد بررسی قرار گفت. نتایج مطالعه نشان می دهند که املاح آب های زیرزمینی در مسیر حرکت از پایکوه های اطراف به سمت غرب منطقه افزایش یافته و ترکیبات شیمیایی آنها تغییر می یابد. یعنی تیپ آبی از بی کربنات کلسیم در پایکوه های سبلان و بزقوش، که از سنگ های آذرین هستند، در غرب منطقه به کلرور کلسیم و منیزیم تبدیل می شوند. دلیل این تغییر، وجود سنگ های رسوبی و نهشته های تبخیری میوسن در غرب منطقه است.
Machine summary:
این تغییر کیفیت در منابع آب زیرزمینی بیشتر خواهـد بود، زیرا آب های نفوذی مدت زیادی با واحدهای سنگ شناسی گوناگون آبخوان هـا در تمـاس هستند.
ترکیبات شیمیایی مناطق مختلف دیاگرام پایپر(١٩٧٩ ,Freeze and Chery) / نتایج تیپ بندی آب زیرزمینی با استفاده از دیاگرام های کیفی نمودارهای دایره ای برای بررسی غلظت یون های موجود در آب های زیرزمینی، به طور نمونه آغمیـون از دشـتک سـراب ، هریس از دشتک اسبفروشان - هریس و بهرمان از دشتک بافتان – ابرغان ، انتخاب شدند.
با بررسی ترکیب شیمیایی چهل و هفت نمونه آب زیرزمینی در کل منطقه در مهـر مـاه ١٣٨٦، شـش تیپ آب زیرزمینی مشخص شد (جدول ٢) که به ترتیب فراوانی شامل آب های از نوع بـیکربنـات کلسـیم (٧٨/٥٥)، بیکربنات سدیم (٦/١٢ درصد)، سولفات کلسیم (٦/٩١ درصد)، سـولفات سـدیم (٤/٧١ درصـد)، کلرور منیزیم (٢/٢ درصد) و کلرور کلسیم (١/٥ درصد) هستند (شکل ٥).
در آبخوان های دشتک بافتان - ابرغان به دلیل انحلال آهک و ژیـپس موجـود در سـنگ هـای رسوبی دشت مقدار سولفات (آنیون اصلی) و کلسیم (کاتیون اصلی) افزایش مییابد.
در آبخوان های دشتک اسبفروشان - هریس به دلیل وسعت زیاد سـنگ هـای آنـدزیتی و هوازدگی کانیهای سیلیکاته ، شامل : پلاژیوکلازها، فلدسپار، الیوین ، پیروکسن و غیره ، تیپ آب های زیرزمینی به طورکلی از نوع بیکربنات کلسیم است .
D. (2004), Hydrologic and geologic factors controlling surface and groundwater chemistry in Southeastern California,USA.
(2008), Hydrological and geochemical processes controlling variations in Na, Mg, Cl, So4, groundwater brines, Southeastern Australia, Chemical Geology 251,8- 19.