پژوهشی در دیدن هلال ماه (بخش دوم و پایانی) Journal Article

"همین فرض است که به کمک آن، بر دلیلهایی که در برابر اعتبار دیدن به وسیله ابزارهای نجومی آورده شده، اشکال شده است; چه در این فرض که اعلام کنند، ماه به وسیله این ابزارها دیده شده، یا خود آنان، خود، به کمک آن ابزارها، ماه را دیده‌اند و ما نیز، آن را ندیده باشیم و هیچ کس دیگر هم، بدون آن ابزارها نتواند آن را ببیند و سپس، از روی اتفاق، هلال ماه بعد، در شب بیست و نهم این ماه دیده شود، آیا کسی در این تردید می‌کند که آنچه به کمک ابزارهای نجومی دیده‌اند مبدا محاسبه ماه بوده است؟ بر این پایه، چگونه می‌توان به گونه قاطع، ادعا کرد که شرع، دیدن به کمک ابزارهای نجومی، یا دیدن با چشمان قوی‌تر از اندازه معمول را یکسره نادیده انگاشته است؟ ما در برابر آنان، که چنین محاسبه‌های مبتنی بر دیدن به کمک ابزارها را نادیده می‌انگارند و دیگر سوی، برای تایید طریقی بودن دیدن، به آن چهار نکته پیش گفته، استناد می‌جویند می‌گوییم: آن چهار نکته، همان گونه که طریقی بودن دیدن را تایید می‌کنند و برای دیدن به خودی خود، هیچ ارزشی بر جای نمی‌گذارند، از آن سوی، موید این نیز هستند که دیدن، به هر وسیله‌ای که اتفاق افتد و بتواند یقین‌آور باشد، بی‌هیچ تردیدی پذیرفته است."