Abstract:
سازمان همکاری شانگهای یکی از سازمان های بزرگ امنیتی و اقتصادی در قاره آسیا است که گستره آن منطقه اوراسیا را نیز در بر گرفته و از نظر استراتژیک و ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک اهمیت خاصی پیدا کرده است. این سازمان نهادی است تازه تاسیس با حرکت تکاملی تند و سریع که مورد توجه رقبا و مجامع بزرگ اقتصادی در جهان قرار گرفته است. مقاله حاضر ضمن بررسی ریشه ها و عوامل استراتژیک پیدایش و علل استمرار و گسترش حوزه جغرافیایی سازمان شانگهای، تاثیرات عضویت ایران در این سازمان را نسبت به منافع و امنیت ملی کشورمان با تاکید بر جایگاه استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه مورد بررسی قرار می دهد.
The Shanghai Cooperation Organization is a great security، economic organization in Asia which also covers some countries in Eurasia، giving it a specific significance from the geopolitical and strategic viewpoints. It is a newly established organization with a rapid evolutionary pace which has drawn the attention of the rival international organizations and renowned economic organizations.
The present paper is an attempt to study the strategic roots and reasons for the formation and expansion of the geographical area of Shanghai Cooperation Organization as well as the implications of Iran’s membership in this organization for national security and interests of Iran with special emphasis on Iran’s strategic status in the Middle East.
Machine summary:
١-موقعيت استراتژيک ايران ايران تا پيش از انقلاب اسلامي و به طور مشخص در دوران جنگ سرد تحت حاکميت رژ يم پهلوي به عنوان يکي از معتمدترين دولتهاي وابسته به آمريکا، نقش ژانـدارمي منطقـه را بـر عهده داشت و چارچوب امنيت خارجي خود را نيز در اين رويکرد تعريف مـي کـرد امـا بـا وقوع انقلاب اسلامي و استق لال سياسي کشور که به واسطه آن شرايط الحاق به همگرايي هاي منطقه اي و آ سيايي فراهم گرديده است راهبـرد و اولـويتي کـه بـه تعامـل ايـران بـا سـازمان شانگهاي منجر شده است بيشتر متکي بر محورهـ اي سياسـي - اقتـصادي اسـت ، بـه عـلاوه برخي واقعيت ها و رويکردهاي مشترک نيز دراين امر سهيم بود ه اند؛ بر اين اساس حضور و مشارکت کشورمان در همکاري هاي امن يتي و سياسي مي تواند به تقويـت امکـان حـصول بـه اهداف امنيتي و در پي آن اقتصادي سازمان کمک نمايد؛ ضمن آن که تجارب ايران در مبارزه با تروريسم ، قاچاق و تجزيه طلبي و همسايگي با افغانستان و عراق ، از جاذبه هاي همکـاري با ايران نزد ساير اعضاي سازمان تلقي مي شود.
موضوع عضويت ايران در واقع نشأت گرفته از تفکر گروهي از سياستمداران اصولگراي کشور است که سياست همکاري با شرق را مورد توجه قرار داده و گسترش ارتباط را با روش هاي متفاوت بويژه بهره گيري از ابزار انرژي (نفت و گاز) براي نزديک شدن هر چه بيشتر به قدرت هاي منطقه اي مانند چين و روسيه مورد تاکيد قرار ميدهند (سازمان مشرق زمين ، ١٣٨٦).