Abstract:
یکی از عوامل زیبایی شعر، موسیقی است که در صورتی که با موضوع تناسب داشته باشد نقش بسزایی در تاثیر گذاری شعر و انتقال معنا و عاطفه نهفته در آن به مخاطب دارد. «ابن ابار قضاعی» (۵۹۵-۶۵٨ھ). ادیب، نویسنده و شاعر نامدار دوره موحدین در اندلس است که اشعار فراوانی در موضوعات گوناگون سروده است. او با سرودن اشعاری با موضوع مقاومت، به یاری مسلمانان اندلس شتافته و حمیت و غیرت آنان را در پاسداری از شهرهای اسلامی برانگیخته است؛ از جمله قصاید مشهور وی، سینیه اوست که در آن، به مدح پادشاه تونس می پردازد و در ضمن آن، مصایب وارده بر مردمان بلنسیه، یکی از شهرهای اندلس که مورد تاراج صلیبیان قرار گرفت، را به تصویر می کشد و او را به یاری آنان فرا می خواند. ابن ابار با انتخاب بحر بسیط که بهترین بحر برای بیان حزن و اندوه و درخواست کمک و یاری است و همچنین با قافیه ای زیبا و ملایم و به کار گیری محسنات لفظی و معنوی همچون جناس، سجع، طباق، ارصاد و سایر افزاینده های موسیقایی توانسته احساسات شاعرانه خود و فریاد کمک خواهی ساکنان بلنسیه را به پادشاه منتقل کند و او را تحت تاثیر قرار دهد و به یاری مسلمانان تشویق نماید.
Machine summary:
") نکتۀ دیگری که در موسیقی کناری این قصیده،درخور توجه است،ارتباطموسیقایی قافیهها با برخی کلمات ابیات است؛مثلا بعی قافیهها در حالت جناسیا ترادف و یا طباق با سایر الفاظ قرار گرفتهاند که این،علاوه بر تقویت موسیقیدرونی،بر ارزش موسیقی کناری(قافیه)افزوده است؛به عنوان نمونه،شاعر درابیات زیر،با استفاده از انواع رد العجز علی الصدر و ایجاد تجانس بین عروض وضرب(آخرین واژۀ هر مصرع)،بر ضرب آهنگ قصیده و فضای موسیقایی آنافزوده است: {Sمدائن حلها الإشراک مبتسما#جدلان و ارتحل الإیمان مبتئسا#أیام صرت لنصر الحق مستبقا#و بت من نور ذاک الهدی مقتبسا#من کل غاد علی یمناه مستلما#و کل صاد إلی نعماه ملتمساS}(ترجمه:شهرهایی که شرک،خوشحال و خندان در آنمنزل گزید و ایمان،غمین و اندوهگین از آن کوچش نمود.
-موسیقی درونی در این قصیده،نقش عمدهای در تناسب و پیوند موسیقیشعر با مضمون قصیده ایفا نموده است چه شاعر بهخاطر محدودیت قالب قصیدۀخود،نتوانسته است بنا به مضمون قصیده که به دو بخش مدح و یاریطلبی ودعوت به مقاومت تقسیم میشود،وزن را تغییر دهد؛لذا سعی نموده با به کارگیریسایر افزایندههای موسیقایی،چون گونههای مختلف صامتها و مصوتها وصنایع لفظی و معنوی،پیوند میان مضمون و موسیقی شعر را حفظ کند و بااستفاده از نغمۀ حروف،معانی نهفته در شعر را به بهترین وجه به مخاطب منتقلکند؛لذا ابیاتی که در مورد بیان مصایب وارده بر شهر بلنسیه است،موسیقی حزنانگیز و آرام دارد و عاطفۀ حزن و اندوه شاعر ر در از دست دادن آبادیها ونشانههای اسلامی شهر اندلس به تصویر میکشد ولی ریتم وزن در ابیاتی کهشاعر در مدح پادشاه سروده است،اندکی با قسمتهای قبل تفاوت دارد."