Abstract:
دو اصل حق تعیین سرنوشت و حق حاکمیت ملی از مهمترین اصول بنیادین حاکم بر سازمان ملل متحد است که به طرق مختلف از جمله در منشور این سازمان (بند 2 از ماده 1، بندهای 1، 4 و 7 از ماده 2، بند 3 از ماده 55، مواد 73-74 و ماده 77)، میثاق حقوق بشر سال 1966 سازمان و قطعنامه های شورای امنیت (از جمله قطعنامه های 1514و 1803) آن مورد تصریح و تاکید قرار گرفته است. اما با گذشت زمان و بروز تحولاتی در عرصه بین المللی، تعارض میان این دو اصل بیش از پیش آشکار شده است. برای نمونه مطالعه تحولات کوزوو نشان می دهد صدور یکجانبه اعلامیه استقلال این منطقه از سوی پارلمان کوزوو، در تعارض آشکار با حاکمیت ملی یوگسلاوی قرار گرفته و شورای امنیت سازمان ملل متحد با وجودی که در تمامی قطعنامه های 1169، 1199، 1239، 1244 و دیگر اسناد و اقدامات خود که برای حل بحران میان کوزوو و صربستان صادر و پیگیری نموده همواره بر لزوم احترام به این دو اصل در قالب شناسایی حق حاکمیت ملی یوگسلاوی و حق تعیین سرنوشت مردم کوزوو تصریح نموده، در عمل از مداخله نظامی ناتو در یوگسلاوی جلوگیری نکرد، آن را تقبیح ننمود و در نتیجه حاکمیت ملی یوگسلاوی مخدوش گردید. رای مشورتی 22 جولای 2010 دیوان بین المللی دادگستری نیز که بنا به درخواست و پیگیری های این سازمان صادر شد و همچنین قطعنامه مجمع عمومی سازمان در 13 اکتبر 2010 مبنی بر عدم مغایرت اعلام یکجانبه استقلال از سوی کوزوو با حقوق بین الملل، هم به نوعی این ترجیح سازمان در حق تعیین سرنوشت کوزوو را نسبت به حاکمیت ملی یوگسلاوی تایید نمود. این مقاله با مراجعه به اسناد سازمان ملل متحد و اقدامات شورای امنیت و دیگر ارکان آن و همچنین اقدامات صورت گرفته از سوی جامعه بین المللی برای حل و فصل بحران کوزوو، تلاش می کند تا تعارض میان دو اصل حق تعیین سرنوشت ملت ها و حق حاکمیت ملی را در رویه سازمان ملل متحد بررسی و علت ترجیح یکی بر دیگری را تحلیل نماید.
Machine summary:
استقلال این منطقه ازسوی پارلمان کوزوو، درتعارض آشـکاربـا حاکمیـت ملی یوگسلاوی قرارگرفته وشورای امنیت سازمان ملل متحـدبـا وجـودی که درتمامی قطعنامه هـای ١١٦٩، ١١٩٩، ١٢٣٩، ١٢٤٤ ودیگـراسـناد و اقدامات خودکه برای حل بحران میان کوزوووصربستان صـادروپیگیـری کرده ، همواره بـرلـزوم احتـرام بـه ایـن دواصـل درقالـب شناسـایی حـق حاکمیت ملی یوگسلاوی وحق تعیین سرنوشت مردم کوزووتصریح نموده ، درعمل ازمداخلۀ نظامی ناتودریوگسلاوی جلوگیری نکـرد، آن را تقبـیح ننمود و درنتیجه حاکمیت ملی یوگسلاوی مخدوش گردید.
DomesticJurisdiction of any State سوی پارلمان کوزوو، در تعارض آشکار با حاکمیت ملـی یوگسـلاوی سـابق قـرار داشته و شورای امنیت سـازمان ملـل متحـد در تمـامی قطعنامـه هـای ١١٦٩، ١١٩٩، ١٢٣٩، ١٢٤٤ و دیگر اسناد و اقدامات خود کـه بـرای حـل بحـران میـان کـوزوو و یوگسلاوی صادر و پیگیری نمود، با وجودی که همواره بر لزوم احترام بـه ایـن دو اصل در قالب شناسایی حق حاکمیت ملی یوگسلاوی و حق تعیین سرنوشت مـردم کوزوو تصـریح مـی نمـود، ولـی در عمـل بـی آنکـه مـانع مداخلـه نظـامی نـاتو در یوگسلاوی شود یـا آن را محکـوم کنـد، موجـب مخـدوش شـدن حاکمیـت ملـی یوگسلاوی شد.
سـازمان ملـل متحد در تمام قطعنامه های خود در این باره تلاش کرده تـا در روی کاغـذ، خـود را پایبند و متعهد به هر دو اصل نشان دهد و ضمن تلاش برای شناسـایی حـق تعیـین سرنوشت ، بر حق حاکمیت ملی نیز احترام بگذارد اما در عمل نتیجه همواره به نفـع یک طرف تمام شده که گاه یک اقلیت قومی بوده که به حق تعیین سرنوشـت خـود دست یافته یا یک دولتی موفق به حفظ تمامیت ارضی و استقلال سیاسی خود شـده است .
Un General Assembly Resolution 2625 (XXV), Declaration on Principles of International Law concerning Friendly Relation and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United Nations (A/8082) www.