Abstract:
یکی از ابعاد مهم عصر مشروطه، پیدایش ادبیات سیاسی و شعر مردمیست. شاعران فراوانی در مقابل گروه اندکی که هنوز شعر بازگشتی می سرودند، به زبان مردم و برای آنان شعر سرودند و هم آوا با مشروطه خواهان، فریاد آزادی و نفرت از بیگانه و هرآن چه نابرابریست را، سر دادند. دراینمیان، اشرف الدین حسینی قزوینی (1247-1313ش.)، معروف به «نسیم شمال»، زبان مردم کوچه و بازار، لحن عامیانه، طنزآمیز و بیپروا را در اشعار خود به کار گرفت، او در مجموعه ای به نام گلزار ادبی، به کودکان در جایگاه بخش مهمی از مخاطبان خود نگریست و اشعاری به زبان آنان و برای آنان گفت. این مجموعه شامل سی وسه قطعه شعر با فرم مثنوی به زبانی دلنشین و لحنی طنزآمیز است. ازاینرو، نسیم شمال را می توان یکی از بنیانگذاران شعرکودکان بهشمار آورد. او از جمله شاعرانیست که در مبارزه با جهل و استبداد و استعمار روس و انگلیس و نیز بیداری افکار عمومی، در راستای طرد هرگونه ظلم و تعدی، نقش بسزایی داشته است. دشمنان ملت از دیدگاه او، خرافه و جهل، بیگانگان، حکام زر و زور و تزویر داخلی اند. در این مقاله کوشش میشود به تجزیه وتحلیل دیوان، بهویژه اشعار کودکانه ی (کودکمخاطب و کودک پسند) نسیم شمال و بیان نمونه هایی به بررسی چگونگی تصویرسازی وی از دشمنان پرداخته شود.
One of the important aspects of the era of Constitution is the emergence of political literature and poetry. In contrast to the few poets who still persevered in the school of Return to Classics، many poets composed poetry in the language of the common people mingling their voices with the constitutionalists to show their love of freedom and hatred of foreigners and whatever was considered foreign. Ashraf al-Din Hosseini Qazvini (1313-1274 AS)، known as “Nasim Shomal”، considered children as an important part of his addressees and wrote for them in a collection entitled Golzar Adabi (Literary Flower Garden) which includes 33 poems in rhyming couplets with a sweet and satirical diction. Therefore، Nasim Shomal can be considered as one of the founders of poetry for children. He is one of the poets who had an important role in opposing ignorance، autocracy، Russian and British colonialism thus enlightening the public to reject any injustice and oppression. To him، enemies of the country are superstition and ignorance، foreigners، and those who rule with the help of gold، oppression and deceit. This study analyzes Nasim Shomal's collection of poetry and specifically his poetry addressed to children in which he presents poetical imagery of the enemy.
Machine summary:
"با توجه به وضع موجود آن روزگار«دو واژه‌ی استبداد و آزادی،واژه‌هایی است که صورت متعدد خیال را در شعر مشروطه برانگیخته است»(آجودانی،1382:181)؛ بنابراین،در پی بیداری مردم و ایجاد تغییرات چشمگیر در همه‌ی عرصه‌ها،از جمله ادبیات این کهن بوم و شکل‌گیری ادبیات کودک و نوجوان،شاعرانی نیز برای کودکان شعر گفتند و به نابسامانی وضع موجود در اشعار کودکانه‌ی خویش اشاره کردند و قصدشان این بود که کودک ایرانی را با درد زمانه آشنا سازند،«کودکی که روزی بزرگ خواهد شد»(جلالی،1389:79).
مثل آن‌چه اشرف الدین حسینی در مجموعه‌ای با نام گلزار ادبی آورده است یا اشعار کودک‌پسندی که در دیوانش فراهم کرده و چه بسا آن‌ها را صرفا برای انتقاد از وضعیت زمانه سروده باشد، اما«برای کند کردن تیغ تیز انتقاد خود و کنترل واکنش صاحبان قدرت و حکومت، حرف‌های خویش را در ظرف زبان کودکانه ارائه می‌کند.
او با هر کوته‌فکری،عقب‌ماندگی،خرافه و خرافه‌پرستی مخالف است؛بنابراین با اشعاری کودکانه که از نظر سبک‌شناسی،ساده و گویا و همه فهم هستند و دیگر اشعار که به اصطلاح«به زبان توده‌ی مردم سروده شده است»(آژند،1363:342)،بر دیو جهل می‌تازد و علاوه بر«ستایش آزادی»(آجودانی،1382:180)به ستایش دانایی نیز می‌پردازد: {Sگدای لات و لوت باش قال و مقالش را ببین#تحفه ز رشت آمده نسیم شمالش را ببین# حامی دختران شده فکر و خیالش را ببین#مژده‌ی علم می‌دهد بر ورقات موقنه# آهسته بیا آهسته برو که گربه شاخت نزنهS} (گیلانی،1385:172).
اشرف الدین حسینی،صمیمی‌ترین شاعر این روزگار است که علاوه بر بزرگ‌سالان، برای کودکان هم شعر می‌گوید؛شعرهایی متفاوت از اشعاری که صرفا جنبه‌ی تربیتی داشت و جسته و گریخته در دیوان شاعران مشاهده میشود."
(
, 
, 
)
